Στους χάρτες των συμμάχων της περιόδου του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου απεικονίζεται η περιοχή των εκβολών του ποταμού Στρυμώνα και της Αρχαίας Αμφίπολης. Εκεί, σημειώνονται οι οχυρές θέσεις και τα χαρακώματα των Βουλγάρων με τοπωνύμι : Hovis hill και Tafel Kop.
Πρόκειται βέβαια για τον Τύμβο Καστά οπου αποκαλύφθηκε πρόσφατα το εντυπωσιακό μακεδονικό μνημείο και τον γειτονικό «λόφο 133», οπου υπάρχει θέση οικισμού προιστορικών και ελληνιστικών χρόνων…
Το …εντυπωσιακότερο όλων το κυκλικό σχήμα του τύμβου Καστά, προφανώς θύμισε στο Βρετανό τοπογράφο το σχήμα των φημισμένων καρβελιών άρτου ολικής άλεσης της βρετανικής εταιρείας (Hovis) κι εδωσε στον τύμβο αυτή την ονομασία. Οσο για τον όρο “Tafel” που αναγράφεται στον ίδιο χάρτη (Φύλλο βρετανικού χάρτη του 1918 με τίτλο “Lower Struma” (Κάτω Κοιλάδα Στρυμώνα) σε κλίμακα 1 προς 50.000); “Πρόκειται για παλαιο-ολλανδική ρίζα γλώσσας που σημαίνει «τραπέζι που ξεπροβάλλει απ τη γή», λέει στο ΑΠΕ -ΜΠΕ ο καθηγητής επιμελητής της έκθεσης “Χαρτογραφικές Ιστορίες της Μακεδονίας στις αρχές του 20ού αιώνα” κ. Παρασκευάς Σαββαίδης, καθηγητής του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών.
Η έκθεση, που εγκαινιάζεται απόψε απο τον υφυπουργό Εσωτερικών (Μακεδονίας-Θράκης), κ. Θεόδωρο Καράογλου στο Μουσείο του Μακεδονικού Αγώνα της Θεσσαλονίκης, αποτελεί ένα πανόραμα ιστορίας, καθώς οι χάρτες της παρουσιάζουν με τον δικό τους μοναδικό τρόπο τα κύρια επεισόδια της ιστορίας της Μακεδονίας στις αρχές του 20ού αιώνα.
Η ιστορία γράφεται στους χάρτες ή οι χάρτες γράφουν την ιστορία;
«Συμβαίνουν και τα δύο κι είναι αυτές οι διαδικασίες που καταγράφουν τα εκθέματα (περί τους 40 πρωτότυπους χάρτες, ψηφιακές τους αναπαραγωγές, βιβλία και δημοσιεύματα της εποχής), το “κλίμα” και τα κύρια ιστορικά επεισόδια της εποχής», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο επιμελητής της έκθεσης.
Η …χαρτογράφηση της Ιστορίας (όπως αυτή «καταγράφεται» και «εκτίθεται» στην έκθεση) ξεκινά απά τη διάλυση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, το Ανατολικό Ζήτημα, το Μακεδονικό Αγώνα, τους Βαλκανικούς Πολέμους, την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και τις ποικίλες ανακατατάξεις, οι οποίες ακολούθησαν τη λήξη του σε πολιτικό, κοινωνικό και εθνογραφικό επίπεδο (αποτυπώσεις τοπωνυμίων και των αλλαγών τους, χάρτες συνθηκών που άλλαξαν τα σύνορα απο τη «Μεγάλη Ελλάδα» ως την «Ελλάδα των προσφύγων») αποτυπώνονται στους χάρτες της έκθεσης και αποτελούν ενδεικτικά ορόσημα μιας μεταβατικής εποχής.
Οι χάρτες που παρουσιάζονται στην έκθεση (στην πλειονότητά τους ανήκουν στη συλλογή του επιμελητή, αλλά και σε άλλους συλλέκτες) έχουν συνταχθεί από στρατιωτικές χαρτογραφικές υπηρεσίες και ιδιωτικούς εκδοτικούς οίκους σε διάφορες χώρες της Ευρώπης και απηχούν τις εξελίξεις στην επιστήμη της Χαρτογραφίας στις αρχές του 20ού αιώνα.
Την επιμέλεια της έκθεσης υπογράφει ο κ. Παρασκευάς Σαββαΐδης, Καθηγητής του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών Α.Π.Θ., ενώ τον γενικό συντονισμό έχει η κ. Φανή Τσατσάια, Διευθύντρια του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα.
Η έκθεση θα… «διηγείται» στους επισκέπτες της τις «Χαρτογραφικές Ιστορίες της Μακεδονίας στις αρχές του 20ού αιώνα» καθημερινά στο Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα μέχρι και τις 28 του επόμενου Φεβρουαρίου (2020).
Πηγή φωτογραφιών: Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα
