Μοιραίοι, άσχετοι, δειλοί…ένοχοι

Προκλητική αδιαφορία, ολιγωρία, παραλείψεις, δισταγμοί στην κρίσιμη στιγμή, ανεπάρκεια ή και ολική ανικανότητα των επικεφαλής αρμοδίων ήταν οι παράγοντες που συνετέλεσαν καθοριστικά στην ασύλληπτη εθνική τραγωδία. Οι ευθύνες τους είναι οφθαλμοφανείς και πρέπει να αποδοθούν – ό,τι αναλογεί στον καθέναν τους. Το επιχείρημα ότι οι υπαίτιοι θα κληθούν να δώσουν εξηγήσεις, ενδεχομένως και ενώπιον της Δικαιοσύνης, αλλά όχι τώρα, δεν μπορεί να γίνει δεκτό. Η παρασιώπηση των ολέθριων σφαλμάτων θα ήταν η έσχατη προσβολή στη μνήμη όσων θυσιάστηκαν εντελώς άδικα στο Μάτι.

Νίκος Τόσκας
Επέλεξε τους πιο άχρηστους και «κάηκε» μαζί τους

Ακόμη και στους συγγενείς των νεκρών ο αναπληρωτής υπουργός Προστασίας του Πολίτη Νίκος Τόσκας δεν θα δίσταζε να επαναλάβει ότι «προσπαθώ να βρω ποια είναι τα λάθη και ποιοι έχουν την ευθύνη, αλλά δεν μπορώ να βρω μεγάλα λάθη επιχειρησιακά». Και επίσης ότι υπέβαλε την παραίτησή του για λόγους «συνειδησιακούς», αλλά ο πρωθυπουργός δεν την έκανε δεκτή. Εφόσον έλαβε την έμπρακτη εξιλέωση και στήριξη του Αλέξη Τσίπρα, ο Νίκος Τόσκας δεν είχε κανέναν λόγο να επιμείνει στο αίτημα απαλλαγής από τα καθήκοντά του. Και έτσι δεν μιμήθηκε την υπουργό Εσωτερικών της Πορτογαλίας, η οποία τον περασμένο Οκτώβριο παραιτήθηκε υπό παρόμοιες συνθήκες.

Οπότε ο Τόσκας εξακολουθεί κανονικά, σαν να μην κάηκε ούτε ξερόκλαδο και ως μέλος του Υπουργικού Συμβουλίου θα συνεχίσει το έργο του. Στο πλαίσιο του οποίου ο αναπληρωτής υπουργός θα ενισχύει όπως μπορεί τα σενάρια που προβάλλει η κυβέρνηση περί «ασύμμετρου φαινομένου» εμπρησμών κ.λπ. Ωστόσο, το έργο του ως υπουργού θα μείνει για πάντα στιγματισμένο από τις δεκάδες σορούς και τον άγνωστο αριθμό των αγνοουμένων στο Μάτι. Για τον χαμό των οποίων κατά τον κ. Τόσκα δεν φταίει κανείς – και οπωσδήποτε όχι ο ίδιος, έστω και αν είναι ο υπ’ αριθμόν 1 αρμόδιος, ο επικεφαλής υπεύθυνος. Για εκείνον, δεν υπήρξε ούτε ολιγωρία στην αντίληψη του πόσο κρίσιμη ήταν η κατάσταση με την πυρκαγιά της Ανατολικής Αττικής, ούτε καθυστέρηση στην αντιμετώπισή της. Οπως βλέπει τα πράγματα ο αναπληρωτής υπουργός ΠΡΟ-ΠΟ, υπήρξαν ένοχοι: Εκτός από τις ακραίες καιρικές συνθήκες που δυσχέραιναν καθοριστικά την άμεση κατάσβεση, υπήρξε οργανωμένο σχέδιο εμπρησμού. Ο Νίκος Τόσκας έχει ήδη αποδείξεις για το έγκλημα που συντελέστηκε στην Πεντέλη, στη Ραφήνα και το Μάτι. Δείγμα των πειστηρίων παρουσίασε στους παριστάμενους δημοσιογράφους και τους τηλεθεατές κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου της Πέμπτης, μολονότι είναι αμφίβολο για το αν κάποιος, εκτός από τον ίδιο και τους επιτελείς του, κατάλαβαν κάτι από τις εικόνες.

Με τις δημόσιες τοποθετήσεις του ο αναπληρωτής υπουργός επιβεβαίωσε ότι ούτε η αυτοκριτική, ούτε η απολογία, ούτε η συγγνώμη είναι τα δυνατά του σημεία. Η κριτική όμως είναι μια εντελώς διαφορετική υπόθεση: «Το Πυροσβεστικό Σώμα αποτελεί ίσως τον πιο στρεβλό μηχανισμό του Ελληνικού Δημοσίου». Παραμένει αμφίβολο αν με τις ενέργειές του ο Νίκος Τόσκας ανέταξε το Π.Σ., ο ίδιος πάντως δεν παρέλειψε να επαινέσει τους πυροσβέστες που έδωσαν τη μάχη με τη φωτιά στην Αττική για την «ιδιαίτερη αυτοθυσία τους».

Οι αλλοπρόσαλλες δηλώσεις είναι μέρος της στρατηγικής που εφαρμόζει ο υπουργός για την αυτοπροβολή του. Ενας πρώην στρατιωτικός καριέρας που στράφηκε στην πολιτική, αρχικά με το ΠΑΣΟΚ και στη συνέχεια με τον ΣΥΡΙΖΑ, συχνά πυκνά πρωταγωνιστεί στη δημόσια σφαίρα με φραστικά πυροτεχνήματα. Σε σχέση με τις πυρκαγιές, τόσο κατά την άσκηση ετοιμότητας «Διά Πυρός», τον περασμένο Μάιο, όσο και τον Ιούνιο μετά τη σύσκεψη με τους φορείς που εμπλέκονται στη δασοπυρόσβεση στην αρχή του Ιουνίου, με την παράστασή του σε Ειδική Επιτροπή της Βουλής κ.λπ., ο Ν. Τόσκας διακήρυττε τα εξής: «Αφού λάβαμε υπόψη τα διδάγματα από τις προηγούμενες χρονιές προσπαθήσαμε να φτιάξουμε ένα σύστημα πυρόσβεσης το οποίο είναι πιο ευέλικτο. Είδαμε ότι η έγκαιρη αντιμετώπιση της πυρκαγιάς εν τη γενέσει της είναι ό,τι καλύτερο.

Προσπαθήσαμε να αυξήσουμε τα πεζοπόρα τμήματα που επεμβαίνουν, με ευέλικτο τρόπο, από την αρχή της εκδήλωσης της πυρκαγιάς και να χρησιμοποιήσουμε, όπως είδαμε στην τελευταία άσκηση στην Πεντέλη, τα ελικόπτερα για τη μεταφορά των πεζοπόρων τμημάτων στην πυρκαγιά, τα οποία στη συνέχεια με τη χρήση κάδου συμμετέχουν και αυτά στη πυρόσβεση. Πριν επέμβει ο κρατικός μηχανισμός, που μπορεί να είναι πολύ μακριά από τη φωτιά, θα πρέπει να έχουν επέμβει η τοπική αυτοδιοίκηση και οι εθελοντικές ομάδες. Ο,τι γίνεται, γίνεται με συλλογική προσπάθεια, από τον απλό πυροσβέστη που αγκομαχεί, ιδρώνει και παιδεύεται στη φωτιά μέχρι τον δήμαρχο, τον περιφερειάρχη, τον υπουργό, οποιονδήποτε». Μεγάλα λόγια που στο ζοφερό φόντο της καταστροφής παραπέμπουν σε ύβρη.

Γιάννης Καπάκης 
Γ.Γ. Πολιτικής Προστασίας
Μόνο για εκδότης της… «Πυροσβεστικής Επιθεώρησης»

Η διεύθυνση του περιοδικού «Πυροσβεστική Επιθεώρηση» και η αποτυχημένη διεκδίκηση της δημαρχίας στην Ανδρο το 2014 είναι δύο από τα πλέον αξιοσημείωτα «επιτεύγματα», όπως αναφέρονται στο βιογραφικό του Γιάννη Καπάκη. Ανεπίσημα λέγεται ότι έμπειρα και αξιόπιστα στελέχη της Πυροσβεστικής, όπου ο Καπάκης υπηρετούσε ως ανώτατος αξιωματικός έως το 2013, είχαν απευθύνει σε παλαιότερο υπουργό Δημόσιας Τάξης την εξής προτροπή: «Υπουργέ, αποστράτευσε τον Καπάκη μια ώρα αρχύτερα, γιατί αυτός κάποια μέρα θα μας κάψει». Ο χρησμός επιβεβαιώθηκε με ολέθριο τρόπο πριν από μερικές ημέρες με τους δεκάδες νεκρούς και αγνοούμενους στο Μάτι. Για τους οποίους ο Καπάκης δεν ήταν σε θέση να δώσει ούτε μια εκτίμηση…

Σε κάθε περίπτωση, το Μάτι δεν ήταν η πρώτη δοκιμασία γι’ αυτόν. Ο Γιάννης Καπάκης ήταν επικεφαλής της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας (ΓΓΠΠ) και στις πλημμύρες της Μάνδρας, τον περασμένο Νοέμβριο. Τότε η Ελλάδα είχε θρηνήσει 23 θύματα. Ο μακάβριος απολογισμός της θητείας του είναι πάνω από 100 νεκροί, σε διάστημα μόλις μερικών μηνών, μόνο από φυσικές καταστροφές και σε περιοχές που απέχουν ελάχιστα από το κέντρο της Αθήνας.

Αυτό είναι αδιανόητο και δεν έχει κανένα προηγούμενο. Κι όμως, ο κατεξοχήν υπεύθυνος γι’ αυτή την εκ των πραγμάτων αποτυχία παραμένει ακλόνητος στη θέση του. Χωρίς την παραμικρή σκέψη για παραίτηση ή απομάκρυνσή του εφόσον αποδεδειγμένα πλέον παρέχει ανεπαρκή προστασία στους πολίτες. Αντιθέτως, πριν από περίπου ενάμιση μήνα, ο Γιάννης Καπάκης διαβεβαίωνε την Ειδική Επιτροπή της Βουλής ότι η Ελλάδα είναι θωρακισμένη απέναντι στην απειλή των πυρκαγιών: «Η χώρα μας διαθέτει έναν δασοπυροσβεστικό μηχανισμό που ελάχιστες χώρες τον διαθέτουν. Με ένα δίκτυο που εμείς έχουμε φτιάξει αυτή τη στιγμή εξαιρετικό, ειδικά στην Αττική και τα περιαστικά δάση, που η φωτιά σβήνεται με ένα-δύο οχήματα και με την κινητοποίηση του πρώτου εναέριου μέσου. Ξέρετε τι συζήτηση γίνεται στην Πορτογαλία που κάηκαν 45 άνθρωποι, γιατί ακριβώς δεν είχε αυτές τις δυνατότητες ο μηχανισμός τους, όπως έχει ο δικός μας».

Την ίδια ακριβώς ημέρα, στις 7 Ιουνίου, ο Γιάννης Καπάκης, ο Νίκος Τόσκας και η ηγεσία της Πυροσβεστικής αντάλλασσαν συγχαρητήρια για την άψογη λειτουργία του πληροφοριακού συστήματος Engage, την πρόσληψη επιπλέον προσωπικού, τους εθελοντές κ.ά.

Ενδεικτικά του πόσο γρήγορα είναι τα αντανακλαστικά του γενικού γραμματέα Πολιτικής Προστασίας είναι δύο γεγονότα: 1) Η πυρκαγιά στο Νταού είχε ήδη ξεκινήσει όταν ο Καπάκης, στις 17.03 της Δευτέρας, ασχολούνταν με την προσωπική του προβολή σε σχέση με την Κινέτα. Αναρτούσε στο Twitter φωτογραφίες με το μήνυμα «Σύσκεψη στο Ενιαίο Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων @pyrosvestiki παρουσία του Αναπληρωτή Υπουργού Προστασίας του Πολίτη @nikos_toskas για τον συντονισμό των επιχειρήσεων κατάσβεσης της πυρκαγιάς #Κινέτα».

2) Ο Γιάννης Καπάκης αποφάσισε να ειδοποιήσει το Εθνικό Κέντρο Επιχειρήσεων Υπηρεσιών Υγείας, τουλάχιστον δύο ώρες μετά το ξέσπασμα της φωτιάς στο Μάτι. Συγκεκριμένα, το ΕΚΕΠΥ αναφέρει σε δελτίο Τύπου της 24ης Ιουλίου ότι «έλαβε πληροφορία από τη ΓΓΠΠ για πυρκαγιά στην ευρύτερη περιοχή της Ραφήνας στις 20.00». Οι φλόγες είχαν περικυκλώσει το Μάτι ήδη από τις 18.00 περίπου.

Βάσει του θεσμικού του ρόλου σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης αλλά και προτού αυτές προκύψουν, ο Γιάννης Καπάκης είναι υπεύθυνος για τον συντονισμό όλων των εμπλεκόμενων φορέων. Στην πράξη, εάν εκείνος αποφάσιζε από κοινού με τον αρχηγό του Πυροσβεστικού Σώματος να δοθεί εντολή άμεσης εκκένωσης του οικισμού στο Μάτι, η Πυροσβεστική όφειλε να την εκτελέσει -εξάλλου το Π.Σ. λογίζεται ως επιχειρησιακός βραχίονας της Πολιτικής Προστασίας. Και έτσι θα είχαν σωθεί ανθρώπινες ζωές. Αντί γι’ αυτό όμως ο Γιάννης Καπάκης δεν αποκαλύπτει αν είχε φροντίσει να εκπονήσει προληπτικά σχέδιο απομάκρυνσης του πληθυσμού από το Μάτι ή από οποιαδήποτε περιοχή στην Ελλάδα που είναι ευάλωτη στην πυρκαγιά.

Στο γνωστό επικοινωνιακό σόου το βράδυ της Δευτέρας στο Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων της Πυροσβεστικής, ο Γιάννης Καπάκης ήταν καθισμένος στη μία άκρη του τραπεζιού, απέναντι από τον πρωθυπουργό. Αντί να αναλάβει πρωτοβουλίες ή έστω τις ευθύνες του, απαντούσε αμήχανα σε διάφορα επουσιώδη ζητήματα. Αντί για πρωταγωνιστής, ως όφειλε να είναι στις κρίσιμες στιγμές, έμοιαζε με κομπάρσο, απόλυτα πειθήνιο στον Αλέξη Τσίπρα. Σε αυτόν, άλλωστε, ο Καπάκης οφείλει τον διορισμό του ως γενικού γραμματέα Πολιτικής Προστασίας, τον Οκτώβριο του 2015, με εισήγηση του Νίκου Τόσκα και τις ευλογίες του Νίκου Κοτζιά. Ο Γιάννης Καπάκης ανήκει στην κίνηση «Πράττω» του υπουργού Εξωτερικών και πανεπιστημιακού καθηγητή. Ομως, ως προς τη δουλειά του Καπάκη στην Πολιτική Προστασία, ένας άλλος πανεπιστημιακός, ο καθηγητής Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών Κώστας Συνολάκης, εκτοξεύει βαριές κατηγορίες. Κατά την άποψή του, η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας ελέγχεται για έλλειψη σχεδίου, αμέλεια και ολιγωρία στις πυρκαγιές της Αττικής.

Ρένα Δούρου
H άφαντη περιφερειάρχης των καταστροφών

Η σιγή της Ρένας Δούρου και η μεθοδική αποχή της από τη δημοσιότητα δεν την απαλλάσσει από το δικό της μερίδιο ευθύνης στην τραγωδία. Το οποίο είναι τεράστιο σε μέγεθος όσο και σε σημασία. Μετά τη μαζική κατακραυγή που εισέπραξε πριν από λίγους μήνες στη Μάνδρα, τις βαρύτατες καταγγελίες για εγκληματική ανευθυνότητα κ.λπ., η περιφερειάρχης επέλεξε να αποσυρθεί. Ωστόσο, ο θεσμικός της ρόλος και ο σκοπός για τον οποίο εξελέγη δεν είναι να παρατηρεί όσα εκτυλίσσονται στα ανοιχτά μέτωπα της φονικής πυρκαγιάς. Το καθήκον της δεν εκπληρώνεται με το να συστήσει εκ των υστέρων «ειδικό κέντρο συντονισμού εθελοντικών δράσεων και προσφορών» για τις υλικές προσφορές αλληλεγγύης προς τις οικογένειες των πυρόπληκτων. Το έργο της Ρένας Δούρου ως περιφερειάρχη δεν εξαντλείται στο να βοηθήσει τους πολίτες να καταχωρήσουν την καταστροφή της περιουσίας τους. Η Δούρου βαρύνεται με την υποχρέωση να προστατεύσει ζωές στην περιοχή ευθύνης της. Στο Μάτι έπρεπε να είχε παρέμβει άμεσα και να δράσει σύμφωνα με το σχέδιο δράσεων της Πολιτικής Προστασίας για τις πυρκαγιές.

Το οποίο ορίζει ρητά πως όταν η εξελισσόμενη ή η επικείμενη καταστροφή μπορεί να επηρεάσει πάνω από έναν δήμο, η απόφαση για την οργανωμένη απομάκρυνση των πολιτών λαμβάνεται από τον αρμόδιο περιφερειάρχη. Ο,τι ισχύει και για το Μάτι, δηλαδή, το οποίο μοιράζεται (άνισα) μεταξύ των όμορων Δήμων Μαραθώνα και Ραφήνας-Πικερμίου. Αντί για την προβλεπόμενη πρωτοβουλία όμως, η Ρένα Δούρου κρύφτηκε πίσω από τις δικαιολογίες που προέβαλε, ενεργώντας ως συνήγορός της ο υπουργός Υποδομών και Δικτύων Χρήστος Σπίρτζης. Ο οποίος, ακριβώς όπως είχε κάνει και για τις πλημμύρες της Μάνδρας, απάλλαξε από οποιαδήποτε κατηγορία την περιφερειάρχη, επιρρίπτοντας ευθύνες για την τραγωδία στην άναρχη δόμηση, ακόμη και στα ΜΜΕ που υποτίθεται πως τη διαβάλλουν, παίρνοντας γραμμή από την αντιπολίτευση. Η υπεράσπιση Σπίρτζη ήρθε ως απάντηση κατά κάποιον τρόπο στον ανεξάρτητο βουλευτή Δημήτρη Καμμένο, ο οποίος ζήτησε δημόσια την άμεση παραίτησή της λέγοντας ότι «πρέπει να λήξει η μαύρη θητεία της που μετρά 100 νεκρούς μέχρι σήμερα. Να παραιτηθεί! Τι περιμένει;».

Μετά από κάποιες τυπικές δηλώσεις την Τετάρτη έξω από το Μέγαρο Μαξίμου και υποσχέσεις ότι «θα αλλάξει ριζικά ο σχεδιασμός. Οφείλουμε να μην ξαναπερπατήσουμε στους ίδιους δρόμους, αυτούς που δίνουμε το καλοκαίρι με τις φωτιές και τον χειμώνα με τις πλημμύρες», η Ρένα Δούρου παραχώρησε ξανά τη θέση της στους συνεργάτες της. Ο αντιπεριφερειάρχης Ανατολικής Αττικής και προβεβλημένο στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ, Πέτρος Φιλίππου, πρόβαλε δικαιολογίες του τύπου «σχέδια εκκένωσης υπάρχουν για φυσιολογικές συνθήκες» ή «ακόμη και αν δίναμε εντολή για απομάκρυνση, ο κόσμος θα έφευγε;» κ.λπ. Η περιφερειάρχης δεν διαχώρισε τη θέση της από τα επιχειρήματα του κ. Φιλίππου, έστω και αν αυτά προκαλούν τον κοινό νου. Και τη μνήμη όσων δεν πήραν ποτέ το SMS ότι κινδυνεύουν από τη φωτιά που ερχόταν καλπάζοντας. Δεν το πήραν διότι κανείς από την Περιφέρεια και τους συνυπεύθυνους φορείς δεν φρόντισε να το στείλει.

Σωτήρης Τερζούδης 
Αρχηγός Πυροσβεστικού Σώματος
Δεν έδωσε καν τη μάχη αλλά «δεν θα έκανε κάτι διαφορετικό»

Δεν ήταν σίγουρος ούτε γι’ αυτά που δήλωσε ο ίδιος μόλις πριν από 1-2 λεπτά στη συνέντευξη Τύπου, για το αν δηλαδή ανάμεσα στην εκδήλωση της πυρκαγιάς στο Νταού και την αποτελεσματική κινητοποίηση της Πυροσβεστικής μεσολάβησαν 26 ολόκληρα λεπτά. Ισως διότι σε αυτό τον δισταγμό του Σωτήρη Τερζούδη πιθανώς κρύβεται η βασική αιτία του κακού, αυτό που ο καθένας υποψιάζεται: το Πυροσβεστικό Σώμα υποτίμησε τη σοβαρότητα της κατάστασης στην αρχική της φάση πριν η φωτιά επεκταθεί ανεξέλεγκτη προς τη Ραφήνα και το Μάτι. Τις πρώτες κρίσιμες στιγμές, ο αρχηγός έκανε μια εσφαλμένη εκτίμηση, με τραγικές συνέπειες. Παρέμεινε προσηλωμένος στην πυρκαγιά της Κινέτας, ενώ ως Βορειοελλαδίτης δεν είναι όσο χρειάζεται εξοικειωμένος με τη μορφολογία της Αττικής, παράγοντας που συνέτεινε σε κάποιον βαθμό στις κακές επιλογές του. Ωστόσο, παρά τους 87 νεκρούς, την ανυπολόγιστη καταστροφή στο φυσικό και αστικό περιβάλλον, ο Σωτήρης Τερζούδης δεν είχε κανέναν δισταγμό να δηλώσει το βράδυ της Πέμπτης ότι «δεν θα έκανα τίποτα διαφορετικό, γιατί δεν θα μπορούσα να κάνω τίποτα διαφορετικό».

Μια αποστροφή η οποία, όσο εξοργιστική κι αν ακούγεται, δεν εκπλήσσει κανέναν που γνωρίζει τον επικεφαλής του ελληνικού Πυροσβεστικού Σώματος. Εναν διοικητή χωρίς ηγετικές ικανότητες, με συμπεριφορά και όψη άκαπνου γραφειοκράτη. Κάποιος που, αντί να αντιμετωπίσει μαχητικά την εν εξελίξει τραγωδία και να ορμήσει για να σώσει τα περικυκλωμένα από τη φωτιά θύματα στο Μάτι, επέλεξε την αποστασιοποίηση και τη σιωπή. Από το φριχτό αποτέλεσμα της καταστροφής είναι σαφές ότι ο Σωτήρης Τερζούδης δεν διαθέτει την αποφασιστικότητα και την πυγμή που απαιτεί μια κατάσταση άμεσου κινδύνου.

Η έλλειψη δυναμισμού που χαρακτηρίζει γενικώς τον αρχηγό του Πυροσβεστικού Σώματος είναι έκδηλη σε κάθε δημόσια παρουσία του. Κυρίως όμως αυτή η έμφυτη ατολμία αποκαλύφθηκε στην έκτακτη σύσκεψη το βράδυ της Δευτέρας στο Επιχειρησιακό Κέντρο της Πυροσβεστικής. Αντί να εκθέσει στον πρωθυπουργό την αληθινή όψη των γεγονότων, να τονίσει την κρισιμότητα της κατάστασης και την ανάγκη άμεσης λήψης δραστικών μέτρων, ο Τερζούδης άρχισε να διαβάζει από τα χαρτιά που είχε μπροστά του την αναφορά συμβάντων, σαν να διαχειριζόταν υπόθεση ρουτίνας. Αλλά ούτε καν αυτή την ψυχρή, λογιστική ανάγνωση δεν έφερε εις πέρας: ένας υφιστάμενός του διέκοψε τον αρχηγό και ανέλαβε να ενημερώσει εκείνος τον Αλέξη Τσίπρα. Ουδέποτε ο Τερζούδης παρενέβη για να τονίσει ότι απόλυτη προτεραιότητα ήταν να εκκενωθεί το φλεγόμενο Μάτι από τους εγκλωβισμένους διότι κινδύνευε η ζωή τους. Και η δικαιολογία ότι «αυτά δεν λέγονται μπροστά στις κάμερες» δεν είναι ούτε στο ελάχιστο επαρκής.

Η διοίκηση του Πυροσβεστικού Σώματος ανατέθηκε στον Σωτήρη Τερζούδη τον περασμένο Φεβρουάριο με απόφαση του αρμόδιου κυβερνητικού οργάνου, του ΚΥΣΕΑ. Το Π.Σ. έχει τη δική του παράδοση στις βραχύβιες ηγεσίες και τις αλλεπάλληλες αλλαγές στην κορυφή, κάτι που επηρεάζει αρνητικά τον όλο μηχανισμό του. Για τον Τερζούδη είχε προηγηθεί μια αθόρυβη σταδιοδρομία και ανέλιξη, χάρη στην οποία το 2016 έφτασε στον βαθμό του αντιστράτηγου Π.Σ., οπότε και ανέλαβε καθήκοντα υπαρχηγού Υποστήριξης του Π.Σ. Η θέση αυτή ταίριαζε περισσότερο στον 57χρονο Σωτήρη Τερζούδη με καταγωγή από τους Μεταξάδες του Εβρου, επειδή μάλλον δεν έπαψε ποτέ να σκέφτεται ως διοικητικό στέλεχος κάποιας επιχείρησης. Εξάλλου αυτό ήταν το πρώτο αντικείμενο των σπουδών του, πριν από την εισαγωγή του στην Πυροσβεστική Ακαδημία.

Κωνσταντίνος Τσουβάλας
Aρχηγός της ΕΛ.ΑΣ.
«Yπερήφανος» που δεν έσωσε δεκάδες ανθρώπους!

Ο αρχηγός της ΕΛ.ΑΣ. δεν αποτέλεσε παραφωνία: δήλωσε «υπερήφανος για τη δουλειά που έκανε η Αστυνομία στο Μάτι», παρά τις οργισμένες επικρίσεις όσων επέζησαν της καταστροφής. Κατά τη δική τους αντίληψη, οι ενέργειες που έγιναν για τη ρύθμιση της κυκλοφορίας στην περιοχή συνέτειναν στο κομφούζιο και τον θανάσιμο εγκλωβισμό δεκάδων Ι.Χ. στο Μάτι. Και επειδή αυτά έγιναν είτε με απευθείας διαταγή είτε με την έγκριση του αρχηγού, ο αντιστράτηγος Κωνσταντίνος Τσουβάλας γίνεται κι αυτός στόχος της αγανάκτησης του κόσμου. Στη συνέντευξη Τύπου της Πέμπτης, όπου συντάχθηκε με τους υπόλοιπους «υπερήφανους» προϊσταμένους των εμπλεκόμενων φορέων στην αντιμετώπιση της κρίσης, ο επικεφαλής της ΕΛ.ΑΣ. παρουσίασε τη δική του άποψη για τα γεγονότα. Η κεντρική ιδέα όσων εξιστόρησε ήταν ότι «αν η Τροχαία δεν έκλεινε τη λεωφόρο Μαραθώνος, όπως το έκανε από τις 18.12 της Δευτέρας, θα είχαμε την εικόνα ενός δρόμου με 500 έως 1.000 αυτοκίνητα καμένα. Αν δεν είχε αδειάσει ο δρόμος, σήμερα θα αναζητούσαν ευθύνες για τα καμένα αυτοκίνητα στη Μαραθώνος. Εφυγαν, αν όχι χιλιάδες, σίγουρα εκατοντάδες αυτοκίνητα από την περιοχή».

Ηλίας Ψινάκης 
Δήμαρχος Μαραθώνα
Κρυφτούλι στη Μύκονο, ψέματα και θέατρο δίπλα στους νεκρούς

Το άλλοθι και κάθε δικαιολογία του Ηλία Ψινάκη για την απουσία του από το Μάτι τις κρίσιμες στιγμές της καταστροφής γκρεμίστηκε από τις αγανακτισμένες μαρτυρίες των κατοίκων. «Μας έκαναν το Μάτι νεκροταφείο. Φονικό έγινε εδώ. Το χειρότερο είναι ότι ο Ψηνάκης ήταν απών. Δεν εμφανίστηκε πόσες μέρες», δήλωσε σε τηλεοπτικό σταθμό 41χρονη που επέζησε από τον όλεθρο. Και η ίδια πρόσθεσε πως «όταν εμφανίστηκε ο Ψηνάκης, ήταν με το πουκαμισάκι του το άσπρο, τη γραβατούλα και το μαλλάκι του κομμωτηρίου. Είπε ότι κάηκε το σπίτι του – και το σπίτι του πάνω είναι μια χαρά. Δυο-τρεις φοίνικες κάηκαν απέξω. Ο δήμαρχος δεν βοήθησε πουθενά. Το Μάτι από πριν ήταν παρανάλωμα. Ενας άνθρωπος δεν ήρθε εδώ να ζητήσει συγγνώμη». Ούτε ο Ψινάκης θα τολμούσε να ζητήσει συγνώμη για το ότι, ενώ καίγονταν ζωντανοί και εντελώς αβοήθητοι δεκάδες άνθρωποι στον δήμο του, εκείνος βρισκόταν στη Μύκονο. Την προηγούμενη Παρασκευή είχε προσκαλέσει «με τρέλα» τους φίλους του «να τα σπάσουν αλά ελληνικά» στο «Nammos», σε πάρτυ για την ονομαστική του εορτή. Τη Δευτέρα, όταν ξέσπασε η πυρκαγιά στο Μάτι, θα μπορούσε να επιστρέψει τάχιστα στην Αθήνα αεροπορικώς από τη Μύκονο. Εκείνος όμως παρέμεινε εξαφανισμένος. Αδιανόητο να παρακολουθείς τον δήμο του οποίου ηγείσαι να καίγεται από την ασφάλεια μιας βίλας στον Καλαφάτη της Μυκόνου. Τι πιο στοιχειώδες από το να πάρει μια πτήση από τη Μύκονο και να πάει αμέσως στον Μαραθώνα; Υπάρχουν τουλάχιστον 6-7 πτήσεις το απόγευμα της Δευτέρας, σχεδόν ως τα μεσάνυχτα, από τη Μύκονο προς την Αθήνα, αλλά και θαλάσσια δρομολόγια με πλεούμενα κάθε τύπου.

Και φυσικά ο Ψινάκης έπρεπε να σκεφτεί ότι μπορεί… ο Χάρος να χτυπήσει την πόρτα και του δικού του δήμου. Τελικά τα περισσότερα θύματα ήταν εκεί. Τον εξυπηρέτησε προς στιγμή ότι στο προσκήνιο έμενε ο δήμαρχος Ραφήνας-Πικερμίου, Βαγγέλης Μπουρνούς, παρόλο που το Μάτι ανήκει σχεδόν εξ ολοκλήρου στον Δήμο Μαραθώνα. Ο Ψινάκης εντοπίστηκε για πρώτη φορά στην περιοχή που καιγόταν το απόγευμα της Τρίτης, δηλαδή τουλάχιστον 24 ώρες μετά την έναρξη της λαίλαπας που αφάνισε το Μάτι. Αλλά και όταν επιτέλους εμφανίστηκε, έστησε τη δική του παράσταση: προς στιγμή προσποιήθηκε ότι ήταν στο Μάτι από την αρχή της πυρκαγιάς. Περιέγραψε σκηνές που δεν έζησε. Εφτασε να πει: «Και το δικό μου σπίτι κάηκε. Ευτυχώς. Γιατί όταν καίγονται τόσες εκατοντάδες σπίτια τριγύρω, εάν γλίτωνε το δικό μου, θα έλεγαν ότι εγώ έβαλα τη φωτιά». Και γέλασε μόνος του με το μαύρο χιούμορ που τόλμησε να κάνει, ενώ τα πτώματα γύρω ακόμη κάπνιζαν… Κατόπιν, στην οργή των κατοίκων που πολιόρκησαν το δημαρχείο, ο Ηλίας Ψινάκης απάντησε με δελτίο Τύπου. Στο οποίο υποστήριζε ότι «ο Δήμος Μαραθώνος από την πρώτη στιγμή που εκδηλώθηκε η πυρκαγιά κινητοποιήθηκε ακαριαία». Ο ισχυρισμός διαψεύδεται από πολλούς κατοίκους της περιοχής . Οι ίδιοι άνθρωποι περιγράφουν μια κατάσταση εντελώς ανεξέλεγκτη χωρίς τον παραμικρό κεντρικό συντονισμό, ούτε καν για τη διαχείριση των ειδών πρώτης ανάγκης που φτάνουν στον δήμο από προσφορές αλληλεγγύης για τους πυροπαθείς.

«Ο Ψινάκης λέει ψέματα όταν μιλά για συνεργασία με υπουργεία, αρμόδιους φορείς κ.λπ. για την άμεση αποκατάσταση των ζημιών. Απλώς έγινε μια σύσκεψη για τα μάτια του κόσμου με τον Σπίρτζη και τον Φάμελλο», δηλώνει άνθρωπος που παρακολουθεί στενά τα τεκταινόμενα στον δήμο. Επιπλέον, κανείς, ούτε καν οι δημοτικοί σύμβουλοι δεν γνωρίζουν πότε και πού συνεδριάζει το Εκτακτο Συντονιστικό Οργανο του Δήμου Μαραθώνα. Ούτως ή άλλως, όμως, είναι γνωστό ότι ο Ψηνάκης ουδέποτε ενδιαφέρθηκε σοβαρά για θέματα όπως η πυροπροστασία ή η εφαρμογή του σχεδίου δράσεων της Πολιτικής Προστασίας για τις περιπτώσεις πυρκαγιάς. Παριστάμενοι σε συνεδριάσεις του δημοτικού συμβουλίου Μαραθώνα μαρτυρούν ότι «σε τέτοια ζητήματα δεν έδινε καμία σημασία, όσο και αν τον πίεζαν οι υπόλοιποι. Και είναι σίγουρο ότι δεν θα κάνει τίποτα για την προστασία του Σχινιά. Εκεί, αν πιάσει φωτιά, θα γίνει ολοκαύτωμα». Παρ’ όλα αυτά, στις αρμοδιότητες του δημάρχου περιλαμβάνεται σαφώς η συμβολή στην προστασία της ζωής, της σωματικής ακεραιότητας και της περιουσίας των δημοτών του.

Με τις πράξεις και τις παραλείψεις του, ακόμη και με το κρυφτούλι που έπαιξε ελπίζοντας πιθανώς ότι το κακό θα κόπαζε γρήγορα, ο Ηλίας Ψηνάκης έγινε ένας από τους βασικούς αρνητικούς πρωταγωνιστές της θλιβερής ιστορίας που εκτυλίχθηκε τα προηγούμενα 24ωρα στο Μάτι. Βέβαια, είναι υπότροπος: όσα πράττει ο τον Ιούλιο του 2018 είναι σχεδόν πιστή επανάληψη όσων είχε κάνει την προηγούμενη χρονιά. Τότε που καιγόταν ο Βαρνάβας, αλλά εκείνος είχε επισκεφτεί με ελικόπτερο… το Καπανδρίτι καταφτάνοντας εσπευσμένα από άγνωστο σημείο στο Αιγαίο – και πάλι με καθυστέρηση πολλών ωρών. Οι τότε δηλώσεις του («ο αρχιπυροσβέστης είναι σούπερ τυπάκι που ξέρει καλά τη δουλειά του», «έσβησα και λίγη φωτίτσα» κ.λπ.) είχαν δώσει μια πρόγευση για το πώς αντιλαμβάνεται τους κινδύνους μιας εν εξελίξει πυρκαγιάς. Η τραγική επιβεβαίωση της έλλειψης σοβαρότητας που επιδεικνύει τακτικά ο δήμαρχος-celebrity ήρθε με την κόλαση στο Μάτι. Για την οποία, είτε του αρέσει είτε όχι, φέρει τεράστιο μερίδιο ευθύνης. Και είναι μάλλον πάνδημο αίτημα να λογοδοτήσει και να κριθεί.