Μεγάλη Τετάρτη – Ιερό Ευχέλαιο : Η ενότητα σώματος και ψυχής

Η Μεγάλη Τετάρτη είναι αφιερωμένη στη μετάνοια, την προδοσία, ενώ σηματοδοτεί και την αρχή του τέλους για τον Ιησού με τον Μυστικό Δείπνο.

Τη σημερινή ημέρα η Εκκλησία είναι ανοιχτή από το πρωί, καθώς τελείται ο εσπερινός της Μεγάλης Τετάρτης και η Θεία Λειτουργία. Κατά τη διάρκεια της ημέρας αναφέρεται η μετάνοια και η μεταστροφή της πόρνης που άλειψε με μύρο τα πόδια του Ιησού, ο Μυστικός Δείπνος, δηλαδή η παράδοση της Θείας Ευχαριστίας, η προσευχή του Χριστού στο Όρος των Ελαίων και η προδοσία του Ιούδα.

Κατά τη διάρκεια του Εσπερινού της Μεγάλης Τετάρτης διαβάζεται η περικοπή από το Ευαγγέλιο του Ιωάννη, όμως το περιεχόμενο και η υμνολογία της ημέρας είναι εμπνευσμένη από την περικοπή του ευαγγελίου του Λουκά. Σύμφωνα με το Ευαγγέλιο του Ιωάννη, ο Ιησούς προσκλήθηκε σε δείπνο στο σπίτι του Σίμωνος που ανήκε στην τάξη των Φαρισαίων. Επίσης, στην πόλη βρισκόταν μία πόρνη, που μόλις έμαθε ότι ο Ιησούς ήρθε στην πόλη, θέλησε να μάθει σε ποιο σπίτι ήταν προκειμένου να τον συναντήσει.

Ενώ ο Ιησούς έτρωγε και συζητούσε με τους υπόλοιπους παρευρισκόμενους, μπήκε ξαφνικά στο σπίτι η γυναίκα, κρατώντας στα χέρια της αλαβάστρινο δοχείο γεμάτο με μύρο. Προχώρησε στο μέρος του Ιησού και αφού στάθηκε πίσω του, γονάτισε και άρχισε να κλαίει και να οδύρεται γοερά. Η γυναίκα άνοιξε το δοχείο και άρχισε να ρίχνει μύρο και να πλένει τα πόδια του Ιησού, ενώ ταυτόχρονα έπεφταν τα δάκρυα της, που έτρεχαν σαν ποτάμι από τα μάτια της. Αφού άδειασε το δοχείο ξέπλεξε τα μαλλιά της και σκούπισε με αυτά τα πόδια του Ιησού, ενώ τα φιλούσε αδιάκοπα.

Αμέσως ο Ιησούς γύρισε προς την γυναίκα και της είπε: “Σου συγχωρούνται οι αμαρτίες σου”. Έπειτα όλοι οι παραβρισκόμενοι άρχισαν να διερωτώνται ποιος είναι αυτός που μπορεί να συγχωρέσει αμαρτίες και ο Χριστός γύρισε ξανά προς την γυναίκα και της είπε: “Η πίστη σου σε έσωσε, πήγαινε στο καλό”.

Η παράδοση της Εκκλησίας χρησιμοποιεί το συγκεκριμένο περιστατικό, συγκρίνοντας τη μετάνοια της πόρνης με το ολίσθημα του Ιούδα και παραλληλίζει τις δύο ψυχικές καταστάσεις. Η πόρνη ελευθερώνεται από την αμαρτία και μετανοεί, ενώ ο Ιούδας αιχμαλωτίζεται από τη φιλαργυρία και αποχωρίζεται απ’ το Θεό.

Νωρίς το απόγευμα ψάλλεται η Ακολουθία του Ευχελαίου. Ο ιερέας χρίει τους πιστούς με Μύρο, που είναι η απτή απόδειξη της Χάριτος του Θεού, προκειμένου να συγχωρηθούν οι αμαρτίες τους. Το βράδυ ψάλλεται στις Εκκλησίες ο Όρθρος της Μεγάλης Πέμπτης. Στην υμνολογία κυριαρχούν τα γεγονότα της νίψεως των ποδών των αποστόλων υπό του Κυρίου, του Μυστικού Δείπνου, της προσευχής του Κυρίου προς τον πατέρα του στην Γεθσημανή πριν από την σύλληψή του και της προδοσίας του Κυρίου από τον Ιούδα. Το βασικό τροπάριο της ημέρας, “Ότε οι ένδοξοι μαθηταί”, αποδίδεται στον Ρωμανό τον Μελωδό.

•  Η φροντίδα του Ιησού για τους αρρώστους μαρτυρείται συνεχώς στα Ευαγγέλια.
•  «Τυφλοί ξαναβλέπουν και κουτσοί περπατούν, λεπροί καθαρίζονται και κουφοί ακούν» (Ματθ. 11, 5). Αλλά και στους μαθητές του ο Κύριος «έδωσε εξουσία πάνω σ’ όλα τα δαιμόνια και δύναμη να θεραπεύουν αρρώστιες. Τους έστειλε να κηρύττουν τη Βασιλεία του Θεού και να γιατρεύουν τους αρρώστους» (Λουκ. 9, 1-2).

• Αυτή η εξουσία και η δύναμη ήταν για τους πρώτους χριστιανούς κάτι πολύ σημαντικό. Γι’ αυτό σε περίπτωση ασθένειας κάποιου πιστού, καλούσαν τους ιερείς, οι οποίοι έρχονταν κοντά στον άρρωστο και προσεύχονταν,αλείφοντας τον με λάδι (Ιακ. 5, 14). Το αποτέλεσμα ήταν όχι μόνο η θεραπεία τον, αλλά και η συγχώρηση των αμαρτιών του (Ιακ. 5, 15).
• Αρχικά , λοιπόν,  υπήρχε μια ιδιαίτερη ακολουθία, η οποία ονομάστηκε αργότερα «Ευχέλαιο», από τα δυο χαρακτηριστικά της γνωρίσματα: την «ευχή» (προσευχή) και το «έλαιο» (λάδι)
• .Το μυστήριο του Ευχελαίου τελείται για τους ασθενείς και συντελεί στη θεραπεία τους, εφόσον εκείνοι δεχτούν με πίστη την ευλογία του Θεού. Οι χριστιανοί, όμως, ζητούν την τέλεση του Ευχελαίου ανεξάρτητα από την περίπτωση της ασθένειας.
•  Με το μυστήριο του Ευχελαίου προσφέρεται η δυνατότητα κάθαρσης της ψυχής και του σώματος.
•  Έτσι εξηγείται η συχνή τέλεση του μυστηρίου κατά την περίοδο της Μεγάλης Σαρακοστής, που είναι κατεξοχήν πνευματική περίοδος.
• Μόνο τη Μ. Τετάρτη, το μυστήριο τελείται στους ναούς.
• Οι πιστοί με τη συμμετοχή τους στο μυστήριο του Ευχελαίου ετοιμάζονται για τα Πάθη και την Ανάσταση του Κυρίου

• Στις ευχές και στους ύμνους του μυστηρίου του Ευχελαίου, τονίζεται η βαθιά ενότητα του σώματος και της ψυχής. Ο Κύριος αποκαλείται Σωτήρας- Λυτρωτής γιατί δεν αρνήθηκε σε κανέναν άρρρωστο που έτρεξε κοντά του τη θεραπεία, ενώ συγχρόνως του έδινε και άφεση αμαρτιών, δείχνοντας έτσι ότι η ρίζα της ασθένειας δεν βρίσκεται αποκλειστικά στο σώμα.

•   Κατά το μυστήριο του Ευχελαίου, το αγιασμένο λάδι ονομάζεται «αποτρεπτικό από κάθε διαβολική ενέργεια»
• Το αγιασμένο λάδι ονομάζεται στις ευχές «θώρακας δυνάμεως», υπενθυμίζοντας την ανάγκη άμυνας απέναντι στη διαβολική προσβολή

Ευάγγελος Αποστολίδης

Θεολόγος Οικονομολόγος

Καθηγητής Μ.Ε.