Την Κυριακή της Ορθοδοξίας γιορτάζει σήμερα η Εκκλησία, προς ανάμνηση της αναστήλωσης των εικόνων από την αυτοκράτειρα Θεοδώρα το 843 μ.Χ. που σηματοδότησε το τέλος της Εικονομαχίας (726-843), της πολιτικοθρησκευτικής διαμάχης που συντάραξε τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και απείλησε τη συνοχή της.
Η Κυριακή της Ορθοδοξίας εορτάζεται την πρώτη Κυριακή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής (Α’ Νηστειών).
Ιδιαίτερη θριαμβική γιορτή, η Κυριακή της Ορθοδοξίας τιμά την επιστροφή των εικόνων στη Βασιλεύουσα, παύοντας τις διαμάχες που είχαν δημιουργηθεί την περίοδο της Εικονομαχίας.
Η Ζ’ (7η) Οικουμενική Σύνοδος ως ο Πρόδρομος της Αναστήλωσης των Εικόνων
Η Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος η οποία ονομάζεται και «δευτέρα εν Νικαία» συνήλθε επί της Αυτοκράτειρας Ειρήνης της Αθηναίας υπό την προεδρία του Ταρασίου και με τη συμμετοχή 350 Επισκόπων ή εκπροσώπων στη Νίκαια της Βιθυνίας στις 24 Σεπτεμβρίου του 787. Βασικά θέματά της ήταν το ζήτημα της Λατρείας των Εικόνων.
Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥ
Στον Όρο της Συνόδου διατυπώνεται η διδασκαλία της Εκκλησίας για τις σεπτές και άγιες εικόνες. Συνολικά όμως η τελευταία των Οικουμενικών Συνόδων , δίκαια χαρακτηρίζεται ως Σύνοδος της Ορθόδοξης Παράδοσης και κατ ’ επέκταση Σύνοδος της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Και τούτο γιατί η ακριβής τήρηση της παράδοσης, η αποδοχή της αγιότητας των Αγίων και της επίκλησης των πρεσβειών τους, των ιερών Λειψάνων και των σεπτών εικόνων η μέθεξη-συμμετοχή στην αγιότητα του Θεού και η τιμητική αυτών προσκύνηση, στα οποία αναφέρθηκε η Σύνοδος είναι τα κατεξοχήν γνωρίσματα της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Κατά την Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδο, παράδοση είναι ό,τι παρέλαβε εγγράφως , ή αγράφως να διαφυλάττει, τηρεί και διδάσκει η Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία , δηλαδή η Ορθόδοξη.
Σύμφωνα με τη Σύνοδο :1) Οι ιερές εικόνες ανήκουν στην ιερά Παράδοση και είναι προϊόν φωτισμού του Αγίου Πνεύματος. 2) Οι ιερές εικόνες που απεικονίζουν τον Ιησού Χριστό, ή σκηνές από τη ζωή ή το έργο Του, διατρανώνουν την ενανθρώπισή Του. 3) Η θέση των εικόνων είναι παραπλεύρως του Τιμίου Σταυρού, επομένως εξισώνεται η ιερότητά του με αυτην του Σταυρού. 4) Σκοπός της κατασκευής και χρήσης των Αγίων Εικόνων είναι η αναγνώριση της αγιότητάς τους , η απόδοση τιμής και κυρίως η νοερή Αναγωγή στα εικονιζόμενα πρόσωπα ( σχέση ορωμένου και ενσημενομένου ) . 5) Στις ιερές εικόνες αποδίδουμε τιμητική προσκύνηση, ενώ στο Θεό Λατρευτική προσκύνηση.
Η Αναστήλωση το 843 μ.Χ.
Στην Κωνσταντινούπολη, η αναστήλωση των εικόνων εορτάσθηκε το έτος εκείνο με λαμπρό πανηγυρισμό και λιτανεία με μεγάλη πομπή. Αναθεματίστηκαν οι εικονομάχοι, συλλήβδην οι αιρετικοί και όλοι οι αναθεματισθέντες από τις Οικουμενικές Συνόδους. Στο τέλος μνημονεύθηκαν και όλοι οι «αθλητές» της ευσέβειας και της ορθόδοξης πίστης.
Σε ανάμνηση εκείνου του θριάμβου της Ορθοδοξίας κάθε χρόνο επαναλαμβανόταν στην Κωνσταντινούπολη και σε άλλες μεγάλες πόλεις της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας η τελετή αυτή κατά τον ακόλουθο τρόπο: Ο κλήρος (ενδημούντες και παρεπιδημούντες) μαζί με τους μοναχούς που πρωτοστάτησαν στους αγώνες υπέρ των εικόνων τελούσαν «παννύχιον υμνολογίαν» στον Ιερό Ναό της Θεοτόκου των Βλαχερνών, στο τέλος της οποίας ακολουθούσε λαμπρή λιτανεία στη Μεγάλη Εκκλησία δηλαδή την Αγία Σοφία, όπου παρίστατο ο Αυτοκράτορας.
42 ημέρες πριν το Πάσχα
Κατά τη σημερινή λειτουργία, 42 ημέρες πριν το Πάσχα, αναγιγνώσκεται με ιδιαίτερη έμφαση περικοπή εκ της προς Εβραίους επιστολής (ια’:24-26, και 32-40), όπου εκτίθενται οι αγώνες των αγίων ανδρών της Παλαιάς Διαθήκης υπέρ της πίστεως, καθώς επίσης και περικοπή από το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο (α’ 40 κ.έ.), όπου ιστορείται η κλήση του Φιλίππου και Ναθαναήλ που ομολόγησαν τον Ιησού Χριστό ως υιόν του Θεού «Ῥαββί, σὺ εἶ ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ, σὺ εἶ ὁ Βασιλεὺς τοῦ Ἰσραήλ».
Ιδιαίτερα στην Ελλάδα, από Βασιλείας του Γεωργίου του Α’, καθιερώθηκε την Κυριακή της Ορθοδοξίας να προσέρχεται ο Βασιλεύς στη Μητρόπολη Αθηνών και να απαγγέλλει παρά τω Δεσποτικώ το Σύμβολο της Πίστεως. Το αυτοκρατορικό αυτό έθιμο, έφθασε μέχρι των ημερών μας επί Βασιλέως Κωνσταντίνου Β’, το οποίο μετά την μεταπολίτευση συνεχίζεται από τον εκάστοτε Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
Ευάγγελος Αποστολίδης
Θεολόγος – Οικονομολόγος
Καθηγητής Β’Βάθμιας Εκπαίδευσης
