Τι θα πρέπει να προσέχουν οι γονείς για το ενδεχόμενο επιδημικού κύματος ιλαρά στην Ελλάδα, αλλά και τον επιθετικό κρούσμα στρεπτόκοκκου Α, που στοίχισε τη ζωή 9χρονης στο Διδυμότειχο.
Συναγερμό έχουν προκαλέσει στις αρμόδιες υγειονομικές αρχές της χώρας μας τόσο το ενδεχόμενο να εισαχθεί στην Ελλάδα ένα επιδημικό κύμα ιλαράς, όσο και οι θάνατοι παιδιών, αλλά και ενηλίκων, από επιπλοκές του διεισδυτικού στρεπτόκοκκου Α, τελευταίο θύμα του οποίου ήταν μία εννιάχρονη μικρούλα, η οποία κατέληξε, σήμερα, στο νοσοκομείο Διδυμοτείχου.
Τελευταία επιδημική έξαρση ιλαράς σημειώθηκε στη χώρα μας το 2017 – 2018, με περισσότερα από 3.200 κρούσματα, ενώ κατά τη διάρκεια του 2022 και του 2023 δεν αναφέρθηκε κανένα κρούσμα ιλαράς στην Ελλάδα.
Όμως, δύο είναι έως τώρα τα καταγεγραμμένα εργαστηριακά επιβεβαιωμένα κρούσματα της ιλαράς, εντός του 2024, τα οποία αφορούσαν ενήλικες με πρότερη επαφή με άτομο το οποίο διαμένει σε χώρα του εξωτερικού με έξαρση κρουσμάτων ιλαράς, ενώ οι αρμόδιες υγειονομικές αρχές διερευνούν την πιθανότητα άλλων δύο κρουσμάτων μεταξύ των επαφών των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων, αυτά σε ιατρονοσηλευτικό προσωπικό.
Υπενθυμίζεται ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) είχε προειδοποιήσει πρόσφατα ότι τα κρούσματα ιλαράς τα οποία καταγράφηκαν στην Ευρώπη μεταξύ Ιανουαρίου και Οκτωβρίου του 2023, σε σχέση με το 2022 όταν είχαν καταγραφεί 941 περιπτώσεις, ήταν 30 φορές περισσότερα. Μάλιστα, ο ΠΟΥ ζήτησε την εντατικοποίηση των εκστρατειών για την ευαισθητοποίηση των μη εμβολιασμένων κοινοτήτων, καθώς περισσότερα από 1.800.000 βρέφη δεν εμβολιάστηκαν κατά της ιλαράς μεταξύ 2020 και 2022.
Για να αντιμετωπιστεί το ενδεχόμενο έξαρσης κρουσμάτων ιλαράς στη χώρα μας, αποφασίστηκαν από τον Εθνικό Οργανισμό Δημοσίας Υγείας (ΕΟΔΥ) τα εξής μέτρα:
* Ενημέρωση του πληθυσμού για τον έλεγχο της εμβολιαστικής του κάλυψης και την έγκαιρη ολοκλήρωση του εμβολιασμού με δύο δόσεις, σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών, σε περίπτωση που δεν έχει αυτός ολοκληρωθεί και δεν υπάρχει προηγούμενη καταγεγραμμένη νόσηση.
* Επιπλέον δράσεις ενημέρωσης με τη συνεργασία των ΥΠΕ, των Δήμων και των τοπικών ιατρικών συλλόγων στις περιοχές με χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη.
* Συνεργασία του ΕΟΔΥ με τη ΜΚΟ «Υγεία για Όλους» για τη διενέργεια μαζικού εμβολιασμού σε καταυλισμούς Ρομά με τη συνδρομή των ΚΟΜΥ. Για το σκοπό αυτό ο ΕΟΔΥ θα προμηθευτεί εμβόλια ιλαράς-ερυθράς-παρωτίτιδας.
* Ενημέρωση κέντρων φιλοξενίας προσφύγων και μεταναστών, παρότι οι φιλοξενούμενοι είναι κατά κανόνα εμβολιασμένοι, εξαιτίας της κινητικότητας του πληθυσμού και του συγχρωτισμού που ευνοεί τη μετάδοση.
* Ενημέρωση του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού και εκτίμηση της εμβολιαστικής τους κάλυψης.
* Ενημέρωση ταξιδιωτών ώστε να ολοκληρώνουν τον εμβολιασμό έναντι της ιλαράς πριν από το ταξίδι τους, ιδιαίτερα αν πρόκειται να ταξιδέψουν σε χώρες με έξαρση κρουσμάτων, σε συνεργασία με τα ταξιδιωτικά γραφεία τουρισμού.
Συστάσεις
Σημειώνεται ότι η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών συστήνει τον εμβολιασμό με το μεικτό εμβόλιο ιλαράς-ερυθράς-παρωτίτιδας (εμβόλιο MMR) των παιδιών, των εφήβων και των ενηλίκων που δεν έχουν εμβολιαστεί με τις απαραίτητες δόσεις.
Σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών, παιδιά, έφηβοι και ενήλικες που έχουν γεννηθεί μετά το 1970 και δεν έχουν ιστορικό νόσου πρέπει να είναι εμβολιασμένοι με 2 δόσεις εμβολίου για την ιλαρά. Όλα τα άτομα που δεν έχουν νοσήσει ή δεν έχουν εμβολιασθεί είναι επίνοσα στην ιλαρά.
Η φυσική νόσηση προσφέρει ισόβια ανοσία. Βρέφη από άνοσες μητέρες είναι προστατευμένα μέχρι την ηλικία των 6-9 μηνών ανάλογα με το ποσό των μητρικών αντισωμάτων κατά την κύηση και τον ρυθμό αποδόμησής τους.
Το εμβόλιο
Σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών Παιδιών και Εφήβων 2020 συνιστώνται 2 δόσεις του εμβολίου. Η δεύτερη δόση συστήνεται σε ηλικία 24–47 μηνών, μπορεί όμως να χορηγηθεί και νωρίτερα, αρκεί να έχουν περάσει 4 εβδομάδες μετά την πρώτη. Και οι δύο δόσεις πρέπει να χορηγούνται μετά το 12ο μήνα ζωής. Παιδιά και έφηβοι που δεν έχουν εμβολιασθεί με 2η δόση πρέπει να αναπληρώσουν το ταχύτερο δυνατόν.
Επίσης, σε περιόδους επιδημίας μπορεί να γίνεται εμβολιασμός από την ηλικία των 6 μηνών. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να επανεμβολιάζονται με 2 δόσεις μετά την ηλικία των 12 μηνών σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα.
Το εμβόλιο εξασφαλίζει μακρόχρονη ανοσία και έχει βρεθεί ότι σε παιδιά που εμβολιάστηκαν σε ηλικία 15 μηνών αυτή ανέρχεται σε ποσοστό 98% ενώ αν εμβολιάστηκαν σε ηλικία 12 μηνών το ποσοστό είναι 95%. Περίπου 2%-5% των παιδιών που εμβολιάζονται με την πρώτη δόση του εμβολίου παρουσιάζουν αποτυχία στην πρωτογενή αντισωματική απάντηση. Τα περισσότερα από τα παιδιά που δεν ανέπτυξαν αντισώματα μετά την πρώτη δόση, ανταποκρίνονται με τη δεύτερη δόση, ώστε 99% των εμβολιασθέντων με δυο δόσεις παιδιών παρουσιάζουν αντισωματική απάντηση, ενδεικτική ανοσίας στην ιλαρά [20].
Στρεπτόκοκκος
Την ίδια στιγμή, το τελευταίο διάστημα τόσο στην Ευρώπη όσο και στη χώρα μας υπάρχει έξαρση των περιστατικών διεισδυτικού στρεπτόκοκκου ομάδας Α (Invasive Group A Streptococcus, iGAS), σε παιδιά και ενήλικες.
Σύμφωνα με τα αναλυτικά στοιχεία, τα οποία έχει δώσει στη δημοσιότητα ο Εθνικός Οργανισμός Δημοσίας Υγείας (ΕΟΔΥ), στη χώρα μας, από την αρχή του 2023 μέχρι τις 11/1/2024 (εβδομάδα 2), έχουν δηλωθεί στον ΕΟΔΥ ογδόντα εννέα (89) περιστατικά iGAS, σαράντα (40) σε ενήλικες και σαράντα εννέα (49) σε παιδιά ηλικίας στην πλειοψηφία τους κάτω των δέκα ετών. Μεταξύ των περιστατικών περιλαμβάνονται είκοσι δύο (22) θάνατοι, δέκα (10) σε παιδιά ηλικίας δώδεκα μηνών ως οκτώ ετών και δώδεκα (12) σε ενήλικες στην πλειοψηφία τους με υποκείμενα νοσήματα.
Η καταγραφόμενη αύξηση κρουσμάτων iGAS ακολούθησε μια περίοδο μειωμένης συχνότητας λοιμώξεων από στρεπτόκοκκο ομάδας Α που παρατηρήθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19. Η αύξηση των κρουσμάτων στα παιδιά μπορεί να σχετίζεται με την πρόσφατη αυξημένη κυκλοφορία των αναπνευστικών ιών, όπως του ιού της εποχικής γρίπης και του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού (RSV), καθώς η συλλοίμωξη με ιό και στρεπτόκοκκο ομάδας Α μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο διεισδυτικής νόσου από iGAS.
Ο στρεπτόκοκκος της ομάδας Α (GAS) είναι η συνηθέστερη αιτία βακτηριακής φαρυγγίτιδας σε παιδιά σχολικής ηλικίας. Η κλινική εικόνα περιλαμβάνει πόνο στο λαιμό, πυρετό, κεφαλαλγία και σε ορισμένες περιπτώσεις συρρέον ερυθηματώδες εξάνθημα, το οποίο οφείλεται σε μία ή περισσότερες από τις ερυθρογόνες τοξίνες (οστρακιά). Η GAS φαρυγγίτιδα διαγιγνώσκεται με ταχεία δοκιμασία ανίχνευσης αντιγόνου (strep test) και καλλιέργεια φαρυγγικού επιχρίσματος και αντιμετωπίζεται με χορήγηση αντιβιοτικών.
Γονείς
Με αφορμή τον σημερινό αδόκητο θάνατο του 9χρονου κοριτσιού, στο νοσοκομείο Διδυμοτείχου, με διάγνωση στρεπτόκοκκου Α και με συμπτώματα βαριάς αναπνευστικής ανεπάρκειας, υπενθυμίζεται ότι ο στρεπτόκοκκος Α μπορεί να προκαλέσει λοιμώξεις, είτε ήπιες είτε θανατηφόρες, κυρίως όταν φθάνει να εισέλθει στην κυκλοφορία του αίματος και να προκαλέσει ασθένειες όπως η αμυγδαλίτιδα, το κηρίο, η οποία είναι μία μεταδοτική λοίμωξη του δέρματος, και η οστρακιά.
Ο στρεπτόκοκκος Α μπορεί να μεταδοθεί αν κάποιος έρθει σε στενή επαφή με τον νοσούντα, μέσω των σταγονιδίων του βήχα ή του φτερνίσματος.
Η πιο διαδεδομένη ασθένεια που προκαλεί είναι η οστρακιά, της οποίας τα συμπτώματα μοιάζουν με αυτά της γρίπης. Μεταξύ αυτών, μέσα σε 12 με 48 ώρες εμφανίζεται ένα εξάνθημα το οποίο ξεκινά από το στήθος και το στομάχι και, στη συνέχεια, εξαπλώνεται. Επίσης εμφανίζονται μικρά εξογκώματα στη γλώσσα, η οποία κοκκινίζει περισσότερο από το συνηθισμένο και γι’ αυτό αποκαλείται «γλώσσα φράουλα».
Απευθυνόμενη, κυρίως, στους γονείς, η πρόεδρος της Ένωσης Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων Βορείου Ελλάδας, Όλγα Τζέτζη, δηλώνει στο parapolitika.gr τα εξής:
“Η λοίμωξη από στρεπτόκοκκο Α εκδηλώνεται κλινικά ως φαρυγγίτιδα ή οστρακιά, δηλαδή φαρυγγίτιδα με συνοδό εξάνθημα στο σώμα, η οποία διαγιγνώσκεται εύκολα κλινικά από τον παιδίατρο και θεραπεύεται με αντιβιοτική αγωγή. Σπάνιες είναι οι περιπτώσεις της διεισδυτικής λοίμωξης, δηλαδή της κυκλοφορίας του μικροβίου στο αίμα, κάτι που μπορεί να προκαλέσει μικροβιαιμία ή/και σηψαιμία, και της πρόκλησης σοβαρής νόσησης, αλλά και, ενδεχομένως, θανάτου, και αυτό σε περιστατικά παιδιών οι γονείς των οποίων ζητούν καθυστερημένα ιατρική βοήθεια ή τα παιδιά έχουν ανοσοποιητικό σύστημα που δεν μπορεί να ανταποκριθεί στη λοίμωξη για να την καταπολεμήσει εγκαίρως. Έτσι, επί υπόπτων συμπτωμάτων συνιστάται η επικοινωνία με τον παιδίατρο για κλινική εκτίμηση και ο παιδίατρος είναι εκείνος οποίος θα κρίνει την περαιτέρω αντιμετώπιση”.
