Ο περιορισμός της επιρροής του φυσικού αερίου στη χονδρική τιμή ηλεκτρικής ενέργειας, η παροχή κινήτρων σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις για μείωση της κατανάλωσης, αλλά και η συνέχιση της κρατικής στήριξης προς τους καταναλωτές είναι ο συνδυασμός των άμεσων μέτρων που συνιστά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στα κράτη- μέλη εν όψει της έκτακτης συνεδρίασης των υπουργών Eνέργειας της Ε.Ε. στις 9 Σεπτεμβρίου.
Αυτό προκύπτει από το ανεπίσημο έγγραφο (non paper) της Κομισιόν, στο οποίο αναφέρονται τα διάφορα πιθανά σενάρια παρέμβασης της Ε.Ε. για τη μείωση των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας. Μεταξύ των σεναρίων υπάρχει επίσης το ελληνικό σχέδιο, καθώς και των δύο χωρών της Ιβηρικής (Ισπανία, Πορτογαλία) για την επιβολή πλαφόν, ενώ η Επιτροπή υποστηρίζει την εφαρμογή ενός συνδυασμού μέτρων ώστε να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Ειδικότερα, η παρέμβαση που έχει την προτίμηση της Επιτροπής περιέχει τρεις συνιστώσες, που θα έχουν τη μορφή βραχυπρόθεσμων επειγουσών παρεμβάσεων στους εξής τομείς:
– Τη μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας με τον ίδιο τρόπο που προβλέπει η πρόσφατη συμφωνία για μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου κατά 15% από τον Αύγουστο του 2021 μέχρι τον Μάρτιο του 2023.
– Την επιβολή ανώτατης τιμής (πλαφόν) στις άλλες μορφές ενέργειας εκτός του φυσικού αερίου που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Πρόκειται για το λιγνίτη-άνθρακα, τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (αιολική, φωτοβολταϊκά, βιομάζα, υδροηλεκτρικά κ.λπ.) και την πυρηνική ενέργεια. Με τον τρόπο αυτό το φυσικό αέριο, που έχει πολύ μεγάλο βάρος στο καλάθι των ενεργειακών προϊόντων, δεν θα μπορεί πλέον, όπως σήμερα, να τραβάει προς το πάνω τις τιμές των άλλων μορφών ενέργειας και κατ’ επέκταση της ηλεκτρικής ενέργειας. Με άλλα λόγια, με το πλαφόν θα μειώνεται το κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
– Τα κράτη-μέλη, χάρη και στην εξοικονόμηση πόρων από την επιβολή πλαφόν στην τιμή των άλλων μορφών ενέργειας, θα έχουν τη δυνατότητα χρηματοδότησης παρεμβάσεων στη λιανική τιμή, όπως γίνεται τους τελευταίους μήνες μέσω της ρύθμισης των τιμολογίων ηλεκτρικής ενέργειας.
Αναφορικά με τη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας, ο κύριος στόχος είναι η μείωση της συνολικής κατανάλωσης, καθώς και της κατανάλωσης κατά τη διάρκεια ωρών αιχμής.
Σύμφωνα με το έγγραφο, το μέτρο μείωσης της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να σχεδιαστεί έτσι ώστε να μην υπονομεύει τους ευρωπαϊκούς στόχους για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Αυτό σημαίνει ότι δεν πρέπει να επιδιωχθεί η μείωση της κατανάλωσης για αντλίες θερμότητας και ηλεκτρικά οχήματα, τομείς καίριας σημασίας για τη μείωση από την Ε.Ε. των ορυκτών καυσίμων και τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης στρατηγικής αυτονομίας της Ευρώπης.
Τα κύρια μέσα που θα χρησιμοποιηθούν για την επίτευξη της μείωσης της ζήτησης θα μπορούσαν να είναι παρόμοια με τις δημοπρασίες μείωσης της ζήτησης που πραγματοποιούνται από ορισμένα κράτη-μέλη στον τομέα του φυσικού αερίου. Δηλαδή, κράτη-μέλη θα ζητούν από συγκεκριμένες κατηγορίες καταναλωτών (βιομηχανία ή λιανικό εμπόριο καταναλωτές) να υποβάλουν προσφορές σχετικά με το ποσό της οικονομικής αποζημίωσης που θα χρειαζόταν για τη μείωση της κατανάλωσης σε προκαθορισμένες συνθήκες. Οσον αφορά τα νοικοκυριά, για τη μείωση της κατανάλωσης θα μπορούσαν να δοθούν κίνητρα με την αμοιβή των καταναλωτών μέσω των τιμολογίων.
Αναφορικά με τη νομική βάση που θα χρησιμοποιηθεί, το έγγραφο κάνει αναφορά σε όλες τις εναλλακτικές, με τα θετικά και τα αρνητικά στοιχεία καθεμιάς.
Ειδικότερα, μια επιλογή θα ήταν να βασιστούν τα μέτρα σε μια ανακοίνωση της Κομισιόν με συστάσεις για τα εργαλεία, χωρίς, ωστόσο, να υπάρχει νομική υποχρέωση.
Η δεύτερη επιλογή, που φαίνεται να έχει αρκετά θετικά στοιχεία, σύμφωνα με το έγγραφο, είναι η εισαγωγή νομοθεσίας με βάση το άρθρο 122 της Συνθήκης, που επιτρέπει ρητά στα κράτη-μέλη να εισάγουν τις σχετικές παρεμβάσεις (αλλά όχι υποχρεώνοντάς τα να το κάνουν). Το κύριο όφελος αυτής της ενδιάμεσης επιλογής σε σύγκριση με την πρώτη θα ήταν η εξασφάλιση συνοχής στην εφαρμογή αυτών των παρεμβάσεων. Επιπλέον, νομιμοποιεί τα κράτη-μέλη να κάνουν χρονικές διευκολύνσεις στην εξόφληση των λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας για τις ΜμΕ.
Η τρίτη επιλογή βασίζεται επίσης στο άρθρο 122 της Συνθήκης, με τη διαφορά σε σχέση με τη δεύτερη ότι καθιστά υποχρεωτική την εφαρμογή της, κάτι που θα δημιουργούσε πρόβλημα σε κράτη-μέλη που δεν ενδιαφέρονται γιατί εφαρμόζουν άλλου τύπου μέτρα, προσαρμοσμένα στις ιδιαιτερότητές τους.
Αναφορικά με τα επόμενα βήματα, την προσεχή Τετάρτη 7 Σεπτεμβρίου, τη «σκυτάλη» θα πάρουν οι μόνιμοι αντιπρόσωποι (πρέσβεις) των κρατών-μελών στην Ε.Ε., οι οποίοι θα έχουν μια πρώτη επίσημη συζήτηση σε επίπεδο «27». Οι πρέσβεις θα επιχειρήσουν να προσεγγίσουν τις εθνικές θέσεις ώστε να διευκολύνουν και την πολιτική συζήτηση που θα γίνει στην έκτακτη συνεδρίαση των υπουργών Ενέργειας στις 9 Σεπτεμβρίου, στις Βρυξέλλες.
Ο στόχος που έχει τεθεί από την Κομισιόν και προς αυτήν την κατεύθυνση εργάζεται είναι οι παρεμβάσεις με τα μέτρα να γίνουν το συντομότερο δυνατόν και μέσα στον Σεπτέμβριο.
