Παιδιά της πόλης, δύο οικονομολόγοι φίλοι που ζούσαν στη Λάρισα, «απογοητευμένοι από τη δουλειά μας», χωρίς «ένα τετραγωνικό μέτρο γης», αποφασίζουν το 2000 να πάρουν ένα χωράφι και να πειραματιστούν με τη φυσική καλλιέργεια.
Αυτή τη μέθοδο του Μ. Φουκουόκα που κάνεις έναν βόλο από χώμα πηλό βάζοντας μέσα σπόρους και η φύση αναλαμβάνει τα υπόλοιπα.
«Αλλά ασχολούμενοι με το χώμα και ψάχνοντας τον πηλό τον είδαμε και σαν δομικό υλικό, που είναι τόσο παλιό όσο και τα σπίτια», και η ζωή ανέλαβε τα υπόλοιπα.
Σήμερα είναι πρωτεργάτες της φυσικής δόμησης, έχουν χτίσει πάνω από 25 φυσικά σπίτια στην Ελλάδα και το εξωτερικό (Μ. Βρετανία, Ιταλία, Κύπρο, Ρουμανία, Πολωνία), έχουν συνεργασία με επιστημονικούς φορείς (Πανεπιστήμιο Γλασκώβης, Αρχαιολογική Υπηρεσία, ελληνικά Πανεπιστήμια που ασχολούνται με τη φυσική δόμηση) αλλά και δήμους ή περιβαλλοντικές οργανώσεις, έχουν κατασκευάσει παραδοσιακά κτίσματα, απομίμηση αρχαίων οικίσκων αλλά και κανονικά σπίτια, ενώ έχουν «μυήσει» ακόμη και παιδιά Δημοτικού στη Λάρισα, καθώς μία από τις κύριες ασχολίες τους είναι τα εκπαιδευτικά εργαστήρια στις φυσικές δραστηριότητες.
Με γνώμονα πάντα την ελάχιστη ως μηδαμινή επιβάρυνση του περιβάλλοντος και την αυτάρκεια, στα σεμινάριά τους μαθαίνεις «από το πώς να φτιάξεις το σπίτι σου, να παρασκευάσεις την τροφή σου μέχρι και την οδοντόκρεμα που θα πλύνεις τα δόντια σου», όπως μας λέει ο Κώστας Κοντομάνος που μαζί με τον Στέλιο Γκαγκάρα ξεκίνησαν την περιπέτεια η οποία σήμερα κινητοποιεί καμιά 30αριά άτομα συνεργάτες-τεχνίτες διαφόρων ειδικοτήτων, ενώ έχουν φτιάξει και την ΚΟΙΝΣΕΠ «Πρωτοβουλία για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη» για τη διάδοση βιώσιμων φυσικών πρακτικών και τεχνολογιών που αφήνουν το μικρότερο αποτύπωμα άνθρακα.
Η πρόταση των δύο φίλων για τους άστεγους
Με πρώτη ύλη από το φυσικό περιβάλλον, χώμα, άχυρο, κλαδιά, άμμο, νερό, ανακυκλωμένα ή επαναχρησιμοποιούμενα υλικά, απλά εργαλεία και πολλή προσωπική εργασία κατασκευάζουν σπίτια ακόμη και μέσα στον αστικό ιστό, που όχι μόνο δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτα από τα κοινά σπίτια, αλλά είναι πιο υγιεινά, έχουν ελάχιστο περιβαλλοντικό και οικονομικό κόστος, ενώ με τον σωστό ενεργειακό σχεδιασμό και την εφαρμογή της βιοκλιματικής, οι ενεργειακές τους ανάγκες δεν ξεπερνούν το ένα τέταρτο αυτών ενός συμβατικού σπιτιού.
Πάνω απ’ όλα όμως έχουν μια «ασύγκριτη αίσθηση θαλπωρής και ποιότητας ζωής», όπως μας λέει ο συνομιλητής μας, που μένει σε ένα τέτοιο σπίτι εδώ και χρόνια και μας απαριθμεί τα οφέλη της φυσικής δόμησης: σπίτια χωρίς τοξικά, υγιεινά, δροσερά το καλοκαίρι και ζεστά τον χειμώνα και πάνω από όλα προσιτά.
Ποιο είναι το κόστος;
Μπορεί να ξεκινήσει από 200 ευρώ το τετραγωνικό και να φτάσει ακόμη και τα 800.
Το σπίτι που έφτιαξαν στο χωράφι τους στον Νέσσωνα είναι 20 τ.μ. και τους στοίχισε 2.000 ευρώ – κι έγινε με ό,τι βρισκόταν στον φυσικό χώρο και πέντε μήνες προσωπική εργασία από τους δυο τους.
• Σε τι διαφέρουν τα οικολογικά από τα φυσικά υλικά;
«Ακόμη και το οικολογικό τσιμέντο επιβαρύνει το περιβάλλον καθώς παράγεται σε εργοστάσια και απαιτεί μεταφορικά μέσα για να φτάσει εκεί όπου θέλεις», μας εξηγεί ο συνομιλητής μας, προσθέτοντας ότι η φύση, η γνώση και η σύγχρονη τεχνολογία δίνουν αποτελεσματικές και οικονομικές λύσεις από το χτίσιμο μέχρι και τη λειτουργία ενός σπιτιού.
Πώς αποτιμά την εμπειρία του;
«Δεν θα γίνουμε ποτέ πλούσιοι, αλλά τελικά αυτό που συνειδητοποιήσαμε είναι ότι αν θες να ζήσεις ευτυχισμένος το χρήμα είναι μάλλον η λάθος κατεύθυνση… Για μας σημασία έχει να βρεις έναν τρόπο να μην αδικείς κανέναν και να μην οφείλεις πουθενά, και το κλειδί της ευτυχίας είναι ότι όσο πιο απλά ζεις τόσο πιο ωραία είναι. Το σημαντικότερο; Θέλαμε να κάνουμε κάτι που θα σεβόταν τον πλανήτη ο οποίος μας φιλοξενεί…».
Ανθεκτικά και φυσικά υλικά για όλους
Οι δύο φίλοι που πρωτοσυστάθηκαν ως Cob.gr από την αγγλική λέξη που σημαίνει σβόλος δεν μιλάνε μόνο για την αντοχή των γήινων σπιτιών στις πιο σκληρές κλιματικές συνθήκες, αλλά και για μια τεχνική που δεν συμβάλλει στην καταστροφή των δασών, την κατασπατάληση των ορυκτών πόρων, τη μόλυνση, ενώ δεν εξαρτάται από βιομηχανικά υλικά και βαριά μηχανήματα.
Κι αυτό επειδή η φύση εξασφαλίζει τα δομικά υλικά που χρειάζονται, με ελάχιστη επεξεργασία, απλά εργαλεία και τεχνικές: μερικά από αυτά είναι ανανεώσιμα (δέντρα, άχυρο) και άλλα (πέτρα, χώμα) υπάρχουν σε τέτοια αφθονία που είναι πρακτικά ανεξάντλητα.
Όμως πάνε την αρχαία τεχνική ακόμη πιο μακριά μπολιάζοντάς τη με φαντασία αλλά και την επιθυμία τους να συνεισφέρουν σε επίκαιρα κοινωνικά προβλήματα, όπως αυτό της αστεγίας.
Έτσι προτείνουν μια βιώσιμη λύση στο θέμα της στέγασης ευπαθών ομάδων πληθυσμού: πρόκειται για ένα κατάλυμα με ξύλινο σκελετό (γαιωδαιτικός θόλος) επενδεδυμένο με μεταχειρισμένα ρούχα βουτηγμένα στον ασβέστη, μονωμένο με μαλλί προβάτου και θερμαινόμενο με rocket mass heater και παθητικά ηλιακά συστήματα, με κόστος που δεν ξεπερνάει τα 300 ευρώ, το οποίο μπορεί να φιλοξενήσει μέχρι 4 άτομα.
Σκοπεύουν μάλιστα να το αναπαραγάγουν σε καταυλισμούς αστέγων, όπως είναι οι πρόσφυγες.
Ωστόσο παρά το χαμηλό κόστος κανείς αρμόδιος δεν έδειξε ενδιαφέρον, παρά ένα τηλεφώνημα για ενημέρωση που όμως δεν οδήγησε πουθενά.
«Βλέπετε, ένα κοντέινερ κοστίζει μερικές χιλιάδες ευρώ, ενώ μια φτηνή λύση την οποία προσφέρουμε και θα μπορούσαν να δουλέψουν και οι ίδιοι οι πρόσφυγες ή άστεγοι στην κατασκευή του καταλύματός τους είναι… μάλλον ασύμφορη», μας λέει ο κ. Κοντομάνος.
