Η επίσκεψη Χριστοδουλίδη στη Βηρυτό με απώτερο στόχο την οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ των δύο χωρών και οι επαφές που θα έχει ο Κυριάκος Μητσοτάκης στη Σαουδική Αραβία ενδυναμώνουν τις συμμαχίες με τις χώρες-κλειδιά στην περιοχή
Ο στρατηγός Αούν υποστηρίχθηκε σθεναρά από τις ΗΠΑ και τη Σαουδική Αραβία, έχει τη στήριξη της Γαλλίας και διατηρεί άριστες σχέσεις με τη Λευκωσία. Ο ίδιος εκτιμάται ότι λόγω και της θέσης του ως επικεφαλής των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας του και με υψηλό ποσοστό αποδοχής από τους πολίτες μπορεί να εισάγει τη χώρα σε συνθήκες κανονικότητας μετά την πολυετή κρίση και κυρίως να περιορίσει τον ρόλο της Χεζμπολάχ ως ένοπλης οργάνωσης, η οποία με τις «πρωτοβουλίες» της έβαζε συχνά τον Λίβανο στο στόχαστρο του Ισραήλ. Με την εκλογή Αούν ολοκληρώνεται η πλήρης υποχώρηση του Ιράν από την περιοχή αυτή της Μέσης Ανατολής μετά και το πλήγμα που υπέστη η ιρανική επιρροή με την ανατροπή του καθεστώτος Ασαντ στη Συρία.
Τις τελευταίες ημέρες υπήρξαν πυκνά διπλωματικά γεγονότα που αναδεικνύουν την ανάγκη Αθήνα και Λευκωσία να κινηθούν με γοργό ρυθμό για την αποκατάσταση συμμαχιών και συνεργασιών ώστε να είναι παρούσες στις εξελίξεις, να αποτρέψουν σχέδια που πιθανόν απεργάζεται η Τουρκία στην περιοχή και κυρίως να ενισχύσουν τον ρόλο τους στην περιοχή.
Η μικρή Κύπρος με αστραπιαίες κινήσεις μπήκε ενεργά στο νέο παιχνίδι που ανοίγει στην περιοχή, ενισχύοντας έτσι και διπλωματικά τη θέση της εν όψει εξελίξεων και στο Κυπριακό, αλλά και έναντι σχεδίων που απεργάζεται η Αγκυρα. Ο πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Χριστοδουλίδης είναι ο πρώτος ξένος ηγέτης που επισκέφθηκε χθες τον νέο πρόεδρο του Λιβάνου σε μια κίνηση υψηλού συμβολισμού που στέλνει το μήνυμα της στενής σχέσης με τον νέο ισχυρό άνδρα του Λιβάνου.
Ευκαιρία για τη Λευκωσία
Η εκλογή Αούν μπορεί να δώσει την ευκαιρία για την τελική κύρωση και της συμφωνίας οριοθέτησης ΑΟΖ Κύπρου – Λιβάνου που θα αποτελέσει ένα ισχυρό «όπλο» της Λευκωσίας, καθώς έτσι θα έχει οριοθετημένη ΑΟΖ με την Αίγυπτο, το Ισραήλ και τον Λίβανο βάσει των προβλέψεων του Δικαίου της Θάλασσας.
Μάλιστα, η συμφωνία στην οποία έχουν καταλήξει Λευκωσία και Βηρυτός έκανε σεβαστές τις ανησυχίες του Λιβάνου σε ό,τι αφορά το μελλοντικό τριεθνές σημείο με την ΑΟΖ της Συρίας και έτσι η νέα λιβανική ηγεσία έχει κάθε λόγο να προχωρήσει σε αυτή τη συμφωνία, η οποία συγχρόνως θωρακίζει και τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Την Πέμπτη, όμως, σε μια αιφνιδιαστική κίνηση, βρέθηκαν στο Προεδρικό Μέγαρο στη Λευκωσία ο Ισραηλινός πρόεδρος Ισαάκ Χέρτσογκ, αλλά και ο υπουργός Εξωτερικών και αναπληρωτής πρωθυπουργός των ΗΑΕ Αμπντουλάχ μπιν Ζαγέντ Αλ Ναγιάν, με κύριο θέμα συζήτησης τις εξελίξεις στη Συρία. Σύμφωνα με πληροφορίες, χωρίς να ανακοινωθεί, υπήρξε και κοινή συνάντηση του Ισραηλινού προέδρου και του ανώτατου Εμιρατιανού αξιωματούχου, όπου συζήτησαν τις εξελίξεις.
Το Ισραήλ δέχθηκε με ανακούφιση την εκλογή Αούν στην προεδρία του Λιβάνου, ενώ και οι χώρες του Κόλπου βλέπουν θετικά την προοπτική περιορισμού της Χεζμπολάχ και την επιστροφή στην ομαλότητα του Λιβάνου, έχοντας μάλιστα δεσμευθεί, κυρίως η Σαουδική Αραβία αλλά και τα ΗΑΕ, για γενναία οικονομική στήριξη για την ανοικοδόμηση της χώρας.
Μια ημέρα πριν, στο Κάιρο, στο πλαίσιο της Τριμερούς Συνάντησης Κορυφής Ελλάδας – Κύπρου – Αιγύπτου, οι ηγέτες των τριών χωρών, Κυριάκος Μητσοτάκης, Νίκος Χριστοδουλίδης και Αλ Σίσι, είχαν στείλει ένα ισχυρό μήνυμα συνεργασίας σε όλους τους τομείς και δήλωσαν με έμφαση ότι πρέπει να γίνουν σεβαστά στην περιοχή η διεθνής νομιμότητα και το Διεθνές Δίκαιο, και ότι οι οριοθετήσεις θαλάσσιων ζωνών πρέπει να γίνουν στη βάση των προβλέψεων της UNCLOS και χωρίς να παραβιάζονται τα κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών.
Μήνυμα στη Συρία
Σε ό,τι αφορά τη Συρία, μάλιστα, οι τρεις ηγέτες έστειλαν μήνυμα ενάντια στις παρεμβάσεις εξωγενών παραγόντων, φωτογραφίζοντας την Τουρκία, και ο Ελληνας πρωθυπουργός με έμφαση επεσήμανε ότι η πορεία της χώρας προς το αύριο πρέπει να στηριχθεί στο Διεθνές Δίκαιο. Ενα σαφές μήνυμα προς τον νέο ηγέτη της Συρίας Αλ Τζολάνι, τόσο για την ανάγκη εκδημοκρατισμού της χώρας και συγκρότησης συμπεριληπτικής κυβέρνησης με σεβασμό των μειονοτήτων όσο και αποφυγής πρωτοβουλιών που θα απειλήσουν τα κυριαρχικά δικαιώματα των γειτόνων της Συρίας.
Η Σαουδική Αραβία θα έχει κρίσιμο ρόλο στις εξελίξεις λόγω και των στενών δεσμών του βασιλείου με τον νέο Αμερικανό πρόεδρο Τραμπ, ο οποίος έχει θέσει ως έναν από τους πρώτους στόχους του την αποκατάσταση των σχέσεων της Σαουδικής Αραβίας με το Ισραήλ, με το άνοιγμα της προοπτικής επίλυσης του Παλαιστινιακού ζητήματος.
Μέσα σε αυτό το ρευστό διεθνές περιβάλλον, ο ΟΗΕ ετοιμάζει τις προσκλήσεις για τη σύγκληση Πενταμερούς Διάσκεψης για το Κυπριακό, πιθανότατα τον Μάρτιο, σε μια προσπάθεια επανέναρξης των συνομιλιών για το ζήτημα. Η Τουρκία, πάντως, με την επίσκεψη Χακάν Φιντάν στην κατεχόμενη Λευκωσία, έστειλε το μήνυμα ότι κάθε άλλο παρά είναι έτοιμη να κάνει το αναγκαίο βήμα για την έναρξη διαπραγματεύσεων, καθώς επέμεινε στην άκαμπτη και εκτός πλαισίου θέση για συζήτηση λύσης δύο κρατών και εγκατάλειψη της ομοσπονδιακής λύσης.
Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες είχε διορίσει προσωπική απεσταλμένη για το Κυπριακό, η οποία παρέδωσε την έκθεσή της τον περασμένο Ιούλιο. Στις 15 Οκτωβρίου έγινε το δείπνο Χριστοδουλίδη – Τατάρ στη Νέα Υόρκη και στις 7 Νοεμβρίου στη Βουδαπέστη υπήρξε μια εξαιρετικά ασυνήθιστη συνάντηση του Ταγίπ Ερντογάν με τον πρόεδρο της Κύπρου (την οποία δεν αναγνωρίζει ως κράτος) παρουσία και των πρωθυπουργών της Ελλάδας Κυριάκου Μητσοτάκη και της Αλβανίας Εντι Ράμα.
Για τη Λευκωσία και την Αθήνα δεν τίθεται θέμα αλλαγής βάσης των συνομιλιών με ανατροπή του πλαισίου των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία και αυτό έχει διαμηνυθεί στον ΟΗΕ παρότι, όπως σταθερά συμβαίνει τα τελευταία τουλάχιστον 20 χρόνια, επιχειρείται μια πολιτική ίσων αποστάσεων και κατευνασμού της τουρκικής πλευράς, η οποία αφήνει πολλά περιθώρια για παρερμηνείες.
Ανησυχητικά σημάδια
Στις εξαμηνιαίες εκθέσεις του ΟΗΕ για την Ειρηνευτική Δύναμη των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο (UNFICYP) και τις «Καλές Υπηρεσίες» υπάρχουν ανησυχητικά μηνύματα, καθώς δεν υπάρχει αναφορά σε Ομοσπονδία και σε πλαίσιο λύσης του Κυπριακού, αντιθέτως ο κ. Γκουτέρες αναφέρεται στην «ανάγκη γεφύρωσης του χάσματος μεταξύ των θέσεων των δύο πλευρών» για την αναζήτηση «κοινού εδάφους». Η τοποθέτηση αυτή συνιστά εκτροπή, καθώς κοινό έδαφος είναι τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας και κάθε προσπάθεια γεφύρωσης, όπως την εννοεί ο κ. Γκουτέρες, ουσιαστικά παραπέμπει σε μετακίνηση των συνομιλιών προς τη θέση για δύο κράτη, η οποία θα έπρεπε εκ προοιμίου να είναι εκτός συζήτησης. Με ίσες αποστάσεις είναι και η αποτύπωση των γεγονότων στην Πράσινη Γραμμή, όπου η κατοχική δύναμη επιχειρεί να επιβάλει τετελεσμένα και είναι χαρακτηριστικό ότι η έκθεση του ΟΗΕ θεωρεί ως μείζον θέμα και καταγράφει την είσοδο… 45 κυνηγών στη Νεκρή Ζώνη, εξισώνοντας τα περιστατικά αυτά με τις κινήσεις των τουρκικών στρατιωτών που παραβιάζουν το status quo.
Η επίσκεψη Φιντάν πάντως δεν θεωρείται άσχετη με τις εξελίξεις στη Συρία, καθώς τα σενάρια για Τουρκοσυριακό Μνημόνιο που θα υφαρπάζει τμήμα της Κυπριακής ΑΟΖ ουσιαστικά θα οδηγεί και σε ακύρωση των υποτιθέμενων θαλάσσιων ζωνών του ψευδοκράτους, για τα «δικαιώματα» του οποίου δήθεν κόπτεται η Αγκυρα. Καθώς το επόμενο διάστημα θα ξεκινήσει το πρόγραμμα γεωτρήσεων που ανήγγειλε η EXXON MOBIL στην Κυπριακή ΑΟΖ, στο οποίο αντιτίθεται η Αγκυρα, δεν είναι γνωστό εάν η αντίδραση της Τουρκίας θα περιοριστεί σε διπλωματικό επίπεδο ή θα επιχειρήσει να δημιουργήσει τετελεσμένα με την αποστολή ερευνητικού ή γεωτρύπανου για παράνομες έρευνες στην κυπριακή ΑΟΖ. Μια τέτοια κίνηση βεβαίως θα ενεργοποιήσει το πακέτο κυρώσεων που έχει αποφασιστεί από την Ε.Ε. και θα οδηγήσει σε νέο κύκλο έντασης όχι μόνο στις ευρωτουρκικές, αλλά και στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.