Με ένα νομοσχέδιο-μαμούθ 320 άρθρων, η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας επιχειρεί να καλύψει σχεδόν στο σύνολό τους τις προεκλογικές εξαγγελίες για το σχεδιασμό της στην Παιδεία και να ολοκληρώσει το πλέγμα των μεταρρυθμίσεων που έχει προαναγγείλει για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.
Παρουσιάζουμε τα βασικά σημεία του νομοσχεδίου, το οποίο αναμένεται να τεθεί σε δημόσια διαβούλευση τις επόμενες μέρες και στη συνέχεια αναμένεται να ψηφιστεί στη Βουλή.
Επανέρχονται τα Συμβούλια Διοίκησης
Επιστρέφει ο θεσμός των Συμβουλίων Διοίκησης που καταργήθηκε το 2015 από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, με νέα δομή και διαφορετικές αρμοδιότητες. Σύμφωνα με την παρουσίαση, τα Συμβούλια Διοίκησης έχουν πλέον ενισχυμένο ρόλο έναντι του πρύτανη, καθώς θα είναι το ανώτατο όργανο διοίκησης. Θα επιλέγουν τον πρύτανη και θα έχουν το δικαίωμα και να τον παύσουν, εφόσον προκύψει σοβαρός λόγος.
Ειδικότερα, με ηλεκτρονική εκλογική διαδικασία και με όριο εκπροσώπησης ανά σχολή, ώστε να διασφαλιστεί η συλλογικότητα, θα εκλέγονται τα έξι εσωτερικά μέλη (μέλη ΔΕΠ) του Συμβουλίου. Αυτά τα έξι μέλη θα επιλέγουν τα πέντε εξωτερικά μέλη που θα ολοκληρώσουν τη σύνθεση του Συμβουλίου. Ο πρύτανης θα ορίζεται από το Συμβούλιο και θα είναι ένας εκ των έξι εσωτερικών μελών.
Τα Συμβούλια Διοίκησης θα έχουν διοικητικές, οικονομικές, διαχειριστικές και στρατηγικές αρμοδιότητες, ενώ θα μπορούν να παραχωρήσουν κάποιες αρμοδιότητες και στον πρύτανη. Οι αντιπρυτάνεις θα επιλεγούν από τον πρύτανη με τη σύμφωνη γνώμη του Συμβουλίου, ενώ το Πρυτανικό Συμβούλιο παύει να λειτουργεί ως όργανο διοίκησης. Ο πρύτανης και τα υπόλοιπα μέλη της Συγκλήτου θα έχουν αρμοδιότητες που θα αφορούν ακαδημαϊκά και ερευνητικά ζητήματα.
Στο πλαίσιο του νέου μοντέλου διοίκησης των ΑΕΙ, προβλέπεται και η θέσπιση θέσης εκτελεστικού διευθυντή, ο οποίος θα ορίζεται ύστερα από διεθνή πρόσκληση, αλλά και θα παύεται, εφόσον υπάρχει σοβαρός λόγος, από το Συμβούλιο. Τη θέση αυτή μπορεί να λάβει είτε κάποιος διοικητικός υπάλληλος του πανεπιστημίου είτε κάποιος εξωτερικός, που θα ανταποκριθεί στην πρόσκληση.
Σημειώνεται ότι μετά την ψήφιση του νόμου, δέκα ΑΕΙ στα οποία έχουν παγώσει οι πρυτανικές εκλογές μπορούν να προχωρήσουν στη διενέργειά τους με βάση τον νέο νόμο. Σε όσα πανεπιστήμια οι εκλογές είναι προγραμματισμένες για την επόμενη χρονιά, έχουν τη δυνατότητα, μετά την ψήφιση του νόμου, να ορίσουν εκτελεστικό διευθυντή.
Εσωτερικό Erasmus
Ο θεσμός, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος, στόχο έχει την κινητικότητα των φοιτητών στα ελληνικά πανεπιστήμια. Ενας φοιτητής μπορεί να επιλέξει να παρακολουθήσει ένα εξάμηνο σε ομοειδές τμήμα άλλου πανεπιστημίου ή και σε κάποιο τμήμα εντελώς διαφορετικό του αντικειμένου σπουδών που έχει επιλέξει. Πρόκειται για ένα εξάμηνο επιπλέον του χρόνου φοίτησής του στο τμήμα επιλογής του. Για παράδειγμα, ένας φοιτητής σε οικονομικό τμήμα μπορεί να παρακολουθήσει ένα εξάμηνο σε τμήμα Φιλοσοφίας. Για την αποφυγή της συμφόρησης των ΑΕΙ, προβλέπεται ένα ποσοστό ως ανώτατο όριο, της τάξης του 10%, για τη μετακίνηση των φοιτητών σε κάποιο πανεπιστήμιο.
Κριτήριο αριστείας στις υποτροφίες
Αλλαγές έρχονται στις υποτροφίες με εισαγωγή υποχρεωτικού κριτηρίου αριστείας, το οποίο θα αποτελεί προϋπόθεση για τη χορήγηση υποτροφίας με κριτήρια. Τα οικονομικά κριτήρια εξορθολογίζονται με υπολογισμό τόσο του οικογενειακού όσο και του ατομικού εισοδήματος, ενώ παράλληλα προστίθενται και κοινωνικά κριτήρια, όπως τέκνα πολύτεκνων, τρίτεκνων, ορφανά.
Θέσπιση Συμβουλίου Φοιτητών
Πρόκειται για τη ρύθμιση που η ανακοίνωσή της συγκέντρωσε σχεδόν την πλειονότητα των αντιδράσεων, με κατηγορίες προς την πολιτική ηγεσία για κατάργηση των παρατάξεων.
Με τις λεπτομέρειες να αναμένονται κατά τη δημοσιοποίηση του νομοσχεδίου, το υπουργείο Παιδείας θεσμοθετεί Συμβούλιο Φοιτητών, που θα εκπροσωπεί τους φοιτητές στα όργανα διοίκησης του πανεπιστημίου. Χωρίς να γίνεται αναφορά στο ρόλο και στο μέλλον των φοιτητικών παρατάξεων, το Συμβούλιο αυτό στόχο έχει, χωρίς κομματική ταυτότητα, να εισηγείται στα αρμόδια όργανα θέματα για φοιτητική μέριμνα, βελτίωση συνθηκών, λήψη μέτρων.
Το Συμβούλιο θα απαρτίζουν εκπρόσωποι από τα τμήματα του κάθε πανεπιστημίου, ενώ προβλέπεται και διαδικασία φοιτητικών εκλογών με ενιαίο ψηφοδέλτιο.
Αλλαγές στην αναγνώριση πτυχίων του εξωτερικού
Επίσης, τέλος στην ταλαιπωρία των φοιτητών του εξωτερικού επιχειρείται με τις αλλαγές στην αναγνώριση των εν λόγω πτυχίων από τον ΔΟΑΤΑΠ.
Ειδικότερα, προβλέπεται κατάργηση της υποχρεωτικής αναγνώρισης και δημιουργία μητρώου των ήδη αναγνωρισμένων Ιδρυμάτων του εξωτερικού. Πλέον με μία βεβαίωση κατοικίας, ώστε να κατοχυρωθεί ότι το πτυχίο έχει ληφθεί σε Ιδρυμα της αλλοδαπής, η αναγνώριση θα γίνεται αυτόματα.
Παράλληλα, απλοποιείται η διαδικασία αναγνώρισης ακαδημαϊκού τίτλου από το εξωτερικό για εργασία στην Ελλάδα, με απόφαση αναγνώρισης ή αντιστάθμισης, δηλαδή γραπτής εξέτασης ή και πρακτικής άσκησης σε διάστημα λίγων μηνών από την υποβολή της έκθεσης.
Ενίσχυση μεταπτυχιακών-διδακτορικών
Το υπουργείο Παιδείας θεσπίζει την εξ αποστάσεως εκπαίδευση στα μεταπτυχιακά, αποκεντρώνοντας παράλληλα τη διαδικασία οργάνωσής τους.
Ειδικότερα, η ίδρυσή της γίνεται με απόφαση Συγκλήτου, χωρίς να έχει λόγο το υπουργείο Παιδείας, με προϋπόθεση όμως την πιστοποίηση του προγράμματος από την Ανεξάρτητη Αρχή Ποιότητας την ΕΘΑΑΕ. Δίνεται η δυνατότητα αξιοποίησης εμπειρογνωμόνων και επιστημόνων από την αγορά εργασίας, ιδίως στα ΠΜΣ που έχουν αμιγώς επαγγελματικό προσανατολισμό, και ίδρυσης επαγγελματικών μεταπτυχιακών κατόπιν συμφώνου συνεργασίας με φορείς.
Για τα διδακτορικά, προβλέπεται στο νομοσχέδιο η εκπόνηση βιομηχανικών διδακτορικών διατριβών στο πλαίσιο συνεργασίας πανεπιστημίων με φορείς της βιομηχανίας. Ο στόχος είναι η ανάπτυξη επιστημονικής έρευνας και γνωστικής εξειδίκευσης των υποψήφιων διδακτόρων για την πρακτική εφαρμογή της γνώσης στην παραγωγή.
Ακαδημαϊκή κινητικότητα
Με μία σειρά διατάξεων που ανοίγουν το δρόμο για την κινητικότητα των φοιτητών στα ελληνικά πανεπιστήμια, το υπουργείο Παιδείας παρέχει τη θεσμική κάλυψη στα Ιδρύματα για να προχωρήσουν σε διπλά πτυχία, minor/major πτυχία, επιλογή μαθημάτων από άλλα τμήματα, με στόχο να προσφέρουν μεγαλύτερο εύρος επιστημονικών και ακαδημαϊκών προοπτικών.
Τα κοινά και διπλά πτυχία μπορούν να προκύψουν στο πλαίσιο της διεθνοποίησης των πανεπιστημίων σε συνεργασία με Ιδρύματα του εξωτερικού.
Δίνεται η δυνατότητα οργάνωσης κοινών προγραμμάτων σπουδών διεπιστημονικού χαρακτήρα, δηλαδή joint degrees, με απονομή από κοινού τίτλου σπουδών και διπλών προγραμμάτων σπουδών, δηλαδή dual majors, με απονομή δύο πτυχίων είτε από δύο τμήματα του ίδιου πανεπιστημίου είτε από τμήματα δύο διαφορετικών πανεπιστημίων, με άλλα τμήματα του ίδιου ή άλλου πανεπιστημίου εντός ή εκτός Ελλάδας.
Η θεσμοθέτηση προγραμμάτων σπουδών δευτερεύουσας κατεύθυνσης, δηλαδή τα minor degrees, διάρκειας τουλάχιστον ενός έτους για προπτυχιακούς φοιτητές, οδηγεί σε απονομή διακριτού τίτλου σπουδών.
Πρακτική άσκηση
Στο πλαίσιο ενίσχυσης της σύνδεσης των πανεπιστημίων με την αγορά εργασίας, το νομοσχέδιο προβλέπει επέκταση του θεσμού της πρακτικής άσκησης φοιτητών σε προγράμματα σπουδών προπτυχιακού και μεταπτυχιακού επιπέδου.
Προβλέπεται η κατανομή αριθμού πιστωτικών μονάδων (ECTS) ανάλογα με τη διάρκεια, ενώ κατοχυρώνεται η υποχρεωτική ασφαλιστική κάλυψη των φοιτητών έναντι εργατικού ατυχήματος.
Ορίζεται η κατάρτιση Κανονισμού Πρακτικής Ασκησης και δίνεται η δυνατότητα καθορισμού ελάχιστου ύψους αποζημίωσης των πρακτικά ασκούμενων φοιτητών.
Με την πρόβλεψη για τη δημιουργία Μονάδας Υποστήριξης Φοιτητών θα μπορεί να επιτευχθεί ευκολότερα η διασύνδεση με επιχειρήσεις και να συγκροτηθούν υπηρεσίες συμβουλευτικής.
